MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

otomatik olarak ve doğru bir biçimde bütçe dengesine dâhil edilmiş
olacaktır 62 .
f. Nominal ve Reel Bütçe Açığı
Normalde bir devletin gelir ve giderleri nominal terimlerle ifade
edilmektedir. Kamu giderleri ile kamu gelirlerinin nominal değerleri
arasında oluşan negatif fark nominal bütçe açığı (nominal budget deficit)
olarak ifade edilirken; bu kamu gelir ve giderlerinin reel değerleri arasındaki
fark ise, reel bütçe açığı (real budget deficit) şeklinde literatürde yer
almaktadır. Özetle enflasyondan arındırılmış kamu gelir ve giderlerinin
giderler lehine fark oluşturması halinde ortaya çıkan reel bütçe açığı,
nominal bütçe açığının fiyatlar genel seviyesine bölünmesi sonucu elde
edilmektedir. Nominal bütçe açığı, yüksek enflasyonlu ülkelerde bütçe
açığının gerçek boyutunu yansıtamamaktadır. Bu nedenle, enflasyonun bütçe
açıkları üzerinde meydana getirdiği olumsuzluğu gidermek amacıyla reel
bütçe açığı kullanılmaktadır. Bu açık kavramlarını aşağıdaki şekilde formüle
etmek mümkündür 63 .
Nominal Bütçe Açığı = Nominal Kamu Giderleri – Nominal Kamu
Gelirleri
Reel Bütçe Açığı = Nominal Bütçe Açığı / Fiyatlar Genel Seviyesi
Reel Bütçe Açığı = Reel Kamu Giderleri - Reel Kamu Gelirleri
Özellikle yüksek oranlı enflasyon rakamları ile uğraşmak zorunda olan
ülkelerde, uygulanan bütçe politikalarının belirlenen hedefleri
gerçekleştirmede ne derece etkin olduğunun tespiti oldukça güçtür. Bu
nedenle, fiyatlar genel seviyesinin yüksek seyrettiği ülkeler açısından kamu
gider ve gelirlerinin enflasyondan arındırılmasıyla ulaşılacak reel bütçe
açığının hesaplanması, bütçe politikalarının da daha başarılı olarak
sonuçlanmasına yardımcı olacaktır. Burada bir benzetme yapmak gerekirse,
özel sektörde uygulamaya konulan enflasyon muhasebesinin, kamu kesimi
hesapları için de kullanılması sonucunda reel bütçe açığının veya fazlasının
diğer bir tanımlamayla reel bütçe dengesinin tespit edilebileceğini ifade
etmek yanlış olmayacaktır.
62 ŞEN - SAĞBAŞ, a.g.e., s.13.
63 y.a.g.e., s.14-15.
51