MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

2 Ocak 1959 tarihli bu düzenleme, Parlamentonun görüşü alınmadan
hazırlanmıştır. 1958 tarihli Anayasa 15 defa değişikliğe uğradığı halde, 2
Ocak 1959 tarihli düzenleme şaşırtıcı bir istikrarı sağlamış ve sadece küçük
ayrıntılarda iki defa değişikliğe uğramıştır 85 .
1958 tarihli Fransız Anayasasının 40. maddesi şu şekilde
düzenlenmiştir 86 : “Parlamento üyeleri tarafından teklif edilen yasa
tasarıları ve düzenlemeler, kamu gelirlerinde bir azalma veya kamu
harcamalarında bir artış oluşturacak mahiyette olduklarında, dikkate
alınmaz.”
Fransa Anayasasının 40. maddesindeki bu hüküm, Fransız Hükümeti
tarafından çok kesin olarak yorumlanmış ve yalnız bütçeye değil tüm
kanunları içine alacak şekilde uygulanmıştır. O derecedeki, örneğin evlilik
dışında doğan çocukların miras hakkını genişleten bir kanun teklifi dahi,
devletin miras hakkını ve netice itibarıyla devlet gelirlerini azaltıcı etki
meydana getireceği için, nazarı itibare alınmaz addedilmiştir. Fransa’da
Parlamento üyelerinin bütçe tasarısı üzerinde değişiklik yapma yetkileri 2
Ocak 1959 tarihli düzenleme ile de kesin çizgilerle sınırlandırılmıştır.
Fransa’da, Anayasanın bu genel sınırlayıcı hükmüne ilaveten, 2 Ocak 1959
tarihli düzenlemenin 42. maddesi gelirleri azaltıcı veya giderleri arttırıcı
tekliflerin yapılamaması esasını özellikle bütçe kanunu için daha etraflı bir
şekilde tanzim etmiştir. Şöyleki; bir bütçe projesi üzerinde değişiklik ve
ilave yapacak bir madde ancak bir gideri kaldırmaya veya azaltmaya veya
bir geliri ihdasa veya artırmaya veyahut kamu giderlerinin kontrolünü
sağlamaya yönelik olduğu takdirde yapılabilecektir 87 .
Bütçe, gerçekte Parlamentoya esas görevi olan kontrol ve denetimi
sağlayan bir araçtır. Hatta Benjamin Constantin’in daha 28 Mayıs 1819’da
Millet Meclisi’nde verdiği nutuk bugün dahi geçerliliğini korumaktadır.
Nutukta geçen bu sözlerle, bütçenin temel fonksiyonlarından birisinin
parlamentonun millet adına, yürütme kuvvetini ve hükümeti etkin bir kontrol
85 Michel PAUL, L’Essentiel de La LOLF (La Nouvelle Constitution Financière de La
France), Gualino éditeur, Eja, Paris, 2005, s.13.
86 Fransa Anayasası, Erişim: 10.02.2005, http://www.oefre.unibe.ch/law/icl/fr00000_.html.
87 Bedî N. FEYZİOĞLU, “Modern Anayasalarda Bütçe Hakkı”, Çağdaş Anayasalarda
Ekonomik ve Sosyal Haklar ve Ödevler (Uluslararası Seminer), İstanbul İktisadi ve Ticari
İlimler Akademisi Ekonomi Fakültesi, 5-6-7 Şubat 1982, İstanbul Atatürk Kültür Merkezi,
s.442-443.
201