MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

dönemlerde getiri sağlayacak bir harcamanın borçla finanse edilmesi yanlış
değildir. Çünkü böylece, sadece borçlanma yolu ile ileriki döneme anapara
ve faiz yükü aktarılmamakta, fakat aynı zamanda bu yükümlülüklere karşılık
oluşturabilecek aktif birikimi ve getiri olasılığı da yaratılmış olmaktadır 65 .
Net değer bütçe açığı olarak da bilinen cari hesap açığı (current
deficit) kavramı, kamu kesiminde oluşturulan tasarrufları tahmin etmeyi
amaçlamakta ve bu tasarrufların büyüklüğünü ifade etmek üzere
kullanılmaktadır. Cari hesap açığı, sermaye oluşumuna veya finansal
aktiflerde bir artışa neden olmayan cari harcamaları cari gelirlerden
çıkarmak suretiyle elde edilmektedir. Diğer bir ifadeyle, bu tanımda yatırım
harcamaları ile sermaye gelirleri dikkate alınmamaktadır 66 . Yani cari açık,
kamu gelir ve harcamalarına sermaye gelirleri ile yatırım harcamaları dahil
edilmeksizin hesaplanan bir açık ölçüm yöntemi olmaktadır 67 . Bu açık
kavramı, özellikle ekonomik büyüme ve kalkınmaları açısından kamu
yatırımlarının büyük önem taşıdığı gelişmekte olan ülkelerde uzun vadeli
değerlendirmelerde bulunmak ve ekonomik planlama yapmak açısından da
önem taşımaktadır.
Cari açık ölçümünde yatırım harcamaları ile sermaye gelirleri açık
ölçümüne dahil edilmemekte, dolayısıyla geleneksel açıktan yatırım
harcamaları ile sermaye gelirleri farkının düşülmesi sonucu bulunan negatif
değer, bize cari açığı vermektedir. Cari açık kavramını aşağıdaki şekilde
formüle etmek mümkündür 68 .
Cari Açık = Cari Harcamalar – Cari Gelirler
Cari Açık = [Geleneksel Açık – (Yatırım Harcamaları – Sermaye
Gelirleri)]
Cari Açık = Geleneksel Açık – Sermaye Açığı
Yatırım harcamaları, gelecekte reel getirileri olan veya en azından bu
getiriyi sağlaması beklenilen harcamalardır. Bu nedenle, bu harcamaların
borçlanma ile finanse edilmeleri durumunda, reel borç faizleri reel getiriden
düşük ya da eşit olduğu takdirde, bu tür harcamaların kendi kendilerini
65 ÖNDER ve diğerleri, a.g.e., s.13-14.
66 ASLAN, a.g.e., s.18.
67 BLEJER – CHEASTY (1991), a.g.m., s.1656-1657.
68 ŞEN - SAĞBAŞ, a.g.e., s.15.
53