MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Mahalli idarelerin gelir ve harcama kararlarında merkezi yönetimden
bağımsızmış gibi hareket etmeleri ve gelirlerinden fazla harcamada
bulunarak, açıklarını borçlanma yoluyla finanse etmeleri borç yükünü
önemli oranda artırmaktadır. Bu durum, borçların geri ödenememe riskini
artırarak daha yüksek düzeyde faiz ödenmesine, altyapı ve diğer yerel
yönetim hizmetleri için yeterli kaynak ayrılamamasına ve yerel yönetimlerin
borç ödemelerinde acze düşmelerine neden olur 39 . Bugün, pek çok ülkede
mali kapasiteleri sınırlı olan yerel yönetim birimlerinin kaynak ihtiyacının
karşılanabilmesi için merkezi yönetim tarafından yerel borçların ödenmesini
garanti altına alan düzenlemeler yapılmıştır. Merkezi yönetim tarafından
yapılan bu düzenlemeler yerel yönetimlerin kaynak ihtiyacının karşılanması
açısından gerekli gibi görünse de, anılan birimlerin optimum borçlanma
sınırını aşarak borç anapara ve faiz yükümlülüklerini yerine getirmede
sorunlarla karşılaşmalarına yol açmaktadır. Yerel yönetimlerin
ödeyemedikleri borçlarının merkezi yönetim tarafından üstlenileceğine dair
düşünceleri, gelirlerinden fazla harcamada bulunmalarına ve bunun
sonucunda aşırı borçlanmalarına neden olmaktadır. Bu durum kısmen
merkezi yönetimin tutumundan kısmen de mali disiplini sağlamaya yönelik
düzenlemelerin esnek yapısından kaynaklanmaktadır 40 .
Ulusal ya da yerel düzeyde mali disiplini sağlamaya yönelik
düzenlemelerin sıkı mali kurallar içermemesi, mali disiplini sağlayacak
çabaların yok denecek kadar az ya da sınırlı olmasına ve bir çok ülkede yerel
yönetimlerin mali durumları hakkında eksik ya da yanıltıcı bilgi vermelerine
sebep olmaktadır 41 . Benzer durum ülkemiz için de geçerlidir. Mali disiplinin
sağlanması ve sürdürülmesi amacıyla, mahalli idarelere yönelik çeşitli
kısıtlamaları içeren mali kurallar konulmadığında, söz konusu idarelerin
keyfi uygulamaları sonucunda mali disiplinsizliğin boyutlarını önemli ölçüde
artıracak şekilde sonuçlarla karşılaşılmıştır.
Türkiye’de üniter siyasi yapı içinde kamu hizmetleri, merkezi ve
39 Mila FREIRE, John PETERSEN, Marcela HUERTAS, Miguel VALADEZ, “Introduction”
in: Subnational Capital Markets in Developing Countries From Theory to Practice (Ed:
Mila FREIRE, John PETERSEN, Marcela HUERTAS and Miguel VALADEZ), A
Copublication of the World Bank and Oxford University Press, Washington D.C., 2004, s.17.
(Aktaran: Tekin AKDEMİR, Yerel Yönetimlerin Finansman Sorunları ve Borçlanma
(Türkiye Örneği), T.C. D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Maliye Anabilim Dalı,
Yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir 2006, s.136).
40 AKDEMİR, a.g.t., s.136.
41 FERIERE ve diğerleri, a.g.m., s.20.
304