MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

daha karmaşık hale getirebilmektedir. Bu nedenle, küreselleşme sürecinden
maksimum düzeyde fayda sağlayabilmek için, yalnızca güçlü politikalara
değil, ülkeler arasındaki politika uyumuna da ihtiyaç duyulmaktadır. Mali
disiplinsizliğin yaşandığı ülkelerde bu uyum politikalarını hayata geçirmek
daha güç olmaktadır 5 .
Bir başka görüşe göre mali disiplinin esası; “finanse edilebilir bir
devlet hacminin esas alınmasıdır. Faiz dışı fazlayı tutturmak mali disiplin
değildir. Bu bir muhasebe kaydıdır” 6 . Gerçekten de günümüzde genel devlet
kapsamı gittikçe büyümekte ve dolayısıyla finanse edilmesi de
zorlaşmaktadır. Öncelikle devletin küçültülmesi gerekmektedir. Borçların
sürdürülebilmesi açısından IMF’nin isteği üzerine faiz dışı fazla hedefi
tutturulduğunda mali disiplinin de sağlandığı düşünülmektedir. Bu durum
borçların çevrilebilmesi açısından çok önemlidir, ancak faiz ödemeleri de
bütçe içinde transfer harcamaları kapsamında yer alan ve en büyük paya
sahip olan bir harcama kalemidir. Bu nedenle devletin küçültülerek borç
stokunun en aza indirilmesi ve olağan kamu gelirleri ile faiz ödemeleri dahil
tüm kamu giderlerinin ödenebilmesi sağlanmalıdır. Aksi durumda faiz dışı
fazla hedefini oransal olarak tutturmak, gittikçe genişleyen bir devlet ve
artan borç yükü karşısında çok da önemli olmayan bir hedef olarak
kalabilecektir.
B. Bütçe Denkliği
Bütçede denklik kavramı, basit anlamıyla, bütçede öngörülen gelirler
ile harcamaların karşılanmasını ifade etmektedir. Ancak klasik (geleneksel)
görüşe göre, daha belirli bir ifade söz konusudur: Bütçe denkliği, devletin
yerine getireceği harcamaların tamamen vergi gelirleri ile kapatılmasıdır 7 .
Klasik maliyeciler kamu harcamalarının sadece vergi gelirleri ile finanse
edilmesini savunmaktadırlar. Kamu gelirlerinin kamu giderlerini
karşılamada yetersiz olması durumunda başvurulan borçlanma veya emisyon
mekanizması, klasiklere göre bütçe denkliğini sağlayıcı bir araç değildir. Bu
konuda tek önemli kaynak vergiler olmalıdır.
5 y.a.g.e., s.2.
6 Güneri AKALIN, “Vergi Bilinci Mükellef Hakları ve Etik”, Türkiye'de Vergi Kayıp ve
Kaçakları ve Önlenmesi Yolları, 19. Türkiye Maliye Sempozyumu, Uludağ Üniversitesi,
Atlantis Limak International Hotels & Resorts, Belek- Antalya, 10 - 14 Mayıs 2004, s.3.
7 Nezihe SÖNMEZ, Kamu Bütçesi ve Bütçe Politikası, Anadolu Matbaacılık, İzmir, 1994,
s.23.
8