MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Avrupa Para Birliği kriterini sağlamak üzere 1995 yılında yeniden
oluşturmuştur 128 .
Yukarıda tanımına ve türlerine değinmeye çalıştığımız çeşitli mali
kural uygulamaları gün geçtikçe artış göstermektedir. Bu kapsamda örneğin
IMF programları da, tipik olarak bütçe açığı hedefleri ve borç programları ile
birlikte miktarsal mali hedefler içermektedir. Büyüme ve İstikrar Paktı,
önceden kabul edilmiş mali kuralların önemli ve yenilikçi bir örneğidir. IMF
programları gibi dıştan denetlenmekte uygulanmakta ve aynı zamanda bazı
müeyyideler içermektedir. Ayrıca bütçe açıklarına yönelik olarak miktarsal
kısıtlamalar koymaktadır, fakat bu kısıtlamalar evrensel düzeydedir. Buna
karşılık IMF, bu kuralları ülkelerin özel durumlarına göre belirlemektedir.
Son zamanlarda kabul edilmiş diğer bazı mali kurallar da miktarsal
sınırlamalara dayanmaktadır ama bu kurallar, sınırlar yerine sınırları aşmayı
kanun dışı olarak belirlemektedir. Kanuni sınırlamalar katıdır ancak, kanuni
sınırlamaların tipik olarak daha az katı yapılmasının nedeni ise, konjonktür
hareketinin uzunluğu üzerinde bir ortalamaya izin verme veya konjonktürel
uyuma izin vermedir. Böyle yapılması durumunda ise, mali kuralı
zayıflatabilen bir belirsizlik durumu –konjonktürün zamanlamasının veya
izin verilen konjonktürel düzeltmenin nasıl belirlendiği- da ortaya
çıkabilecektir. Bu tanımlamalar ve örnekler sonucunda, kurallarla ilgili bazı
önemli zorlukları da ortaya koymak mümkün olabilir 129 :
- Birincisi, bütçe açıklarına ve borçlara yönelik olarak limitler açık
olarak belirlenmelidir. Ekonomik koşullar değiştiği için bu limitler de yanlış
olarak tespit edilebilir ve maliye politikasının kısa dönemli konjonktür
karşıtı olarak kullanımını önleyebilir. Çözüm; biraz esnekliğe izin vermektir.
Konjonktüre göre veya konjonktür karşıtı olarak yapılan değerlendirme; en
çok kullanılan yöntemdir ama konjonktürel dalgalanmaları öngörme ve
ölçmenin güç olduğu veri iken, bu yaklaşımın uygulanması da doğru sonucu
vermeyebilir.
- İkincisi, bu limitler zorla uygulamaya konmalıdır. IMF tarafından dış
zorlamaya dayalı deneyim, bizi şöyle uyarmaktadır ki; politik başarısızlıklar
öldürücü olabilir ve bugüne kadarki Büyüme ve İstikrar Paktı deneyimi bu
tür korkuları hafifletmez. IMF’nin borç vermeyi ertelemesi ve Büyüme ve
128 y.a.g.e., s.8-9.
129 Charles WYPLOSZ, Fiscal Discipline in EMU: Rules or Institutions?, Graduate
Institute for International Studies, Geneva and CEPR, April 2002, s.7-8.
98