MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Şekil 1: Bütçe – Borçlanma İlişkisi
Katma (Özel)
Bütçe
Genel
Bütçe
Gelir
Gider
Gelir
Gider
Diğer Kamu
Kesimi
Borçlanma
Gelir
Gider
Borçlanma
Geri
Ödeme
Kaynak: T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI, 1997 Yılı Hazine İşlemleri Raporu, Ankara,
Ekim 1998, s.14.
Yukarıdaki şeklin de gösterdiği gibi, bütçe finansmanında dört
unsurun karşılıklı olarak dengede olması gerekmektedir 10 .
Bütçe Gelirleri + Borçlanma Hasılatı = Bütçe Giderleri + Borç
Ödemeleri
Bu denge, merkezi hükümetin borçlanma geliri dışında elde ettiği tüm
gelirleri bütçe geliri olarak, borç anapara ödemeleri dışındaki tüm giderlerini
de bütçe gideri olarak kaydetmesiyle gerçekleşir. Bu aynı zamanda bütçe
açığının borçlanma hasılatına eşit olmasını ifade etmektedir. Yani;
Bütçe Giderleri – Bütçe Gelirleri = Borçlanma Hasılatı – Borç
Ödemeleri
olmalıdır.
Bütçenin durumunu değerlendirmekte en önemli kalem bütçe açığıdır.
Bütçe açığının sürekli olarak artış gösterdiği ülkelerde, bu açığın borçlanma
ile finanse edilerek sürdürülmesi bir noktadan sonra hiperenflasyona yol
10 T.C. SAYIŞTAY BAŞKANLIĞI, a.g.r., s.14.
12