MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

finanse etmesi beklenmektedir. Ancak, cari bütçenin de açık vermesi kamu
maliyesi açısından önemli bir sorun olarak görülmelidir 69 .
Cari kalemlerle yatırım kalemlerinde oluşabilecek açıkların
ayrıştırılması Ricardo Denklik Teoremi ∗ açısından da önemlidir. Yatırım
kalemlerinde oluşacak açık, yatırımların kapasite ve ekonomide verimlilik
arttırıcı nitelikleri nedeniyle, ileriki dönemlerde toplumsal tasarrufların
arttırılma olasılığını yükselteceğinden, Ricardo denkliğinin
gerçekleştirilmesini kolaylaştırır. Buna karşılık, cari harcama kalemlerinde
oluşacak açığın borçla finanse edilmesi durumunda, borcun itfası için ileriki
dönemde gerekli tasarrufun kaynağına kuşku ile bakılmaktadır 70 .
Cari açık ölçüm yöntemini ülkemiz açısından da hesaplamak
mümkündür. Ülkemizde cari gelirler kapsamı içinde vergiler, vergi dışı
normal gelirler ve artı veya eksi değer taşımasına göre sosyal fonlar yer
alırken; cari harcamalar içinde de cari giderler ile cari transferler
bulunmaktadır. Görüldüğü gibi bu cari bütçe tanımlamasında yatırım
giderleri kapsam dışında tutulmuştur. Buna göre Türkiye açısından cari
bütçe dengesini, yani cari açık veya fazlasını aşağıdaki şekil yardımıyla
hesaplamak mümkündür.
Şekil 8: Cari Bütçe Dengesi (Cari Açık veya Fazlası)
Cari Gelirler
- Vergiler
- Vergi Dışı Normal
Gelirler
- Sosyal Fonlar (+/-)
Cari Harcamalar
- Cari Harcamalar
- Cari Transferler
Cari Bütçe
Dengesi (Cari
Açık/Fazlası)
Bir ülkede cari açığın oluşması kamu maliyesi açısından tehlike arz
etmesi nedeniyle IMF ve Dünya Bankası gibi çeşitli uluslararası mali
kuruluşlarca bu açık türüne önem verilmesine rağmen; cari açık ölçüm
yöntemi de diğer pek çok açık ölçüm yöntemi gibi çeşitli olumsuzlukları da
bünyesinde barındırmaktadır. Bu olumsuzluklar şu şekilde ifade edilebilir 71 :
69 İzzettin ÖNDER - Hülya KİRMANOĞLU, “Kamu Açıklarının Tanımlanması, Ölçümü ve
Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Açıkları, X.Türkiye Maliye Sempozyumu, 14-18 Mayıs
1994, İstanbul Üniversitesi, İktisat Fakültesi Yayın No: 80, İstanbul 1996, s.37.
∗ Ricardo Denklik Teoremi; borçlanma ile vergilendirmenin mantıkî olarak denk olduğuna
dayanan bir teoremdir.
70 ÖNDER ve diğerleri, a.g.e., s.14-15.
71 BLEJER – CHEASTY (1991), a.g.m., s.1651-1652.
54