MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

dağılımı sistemi) olarak iki tür usul ve kurallar sistemi tanımlanmıştır.
Hiyerarşik sistem bütçe hazırlığında yürütme organı içinde hazineye güçlü
yetkiler verir. Collegial sistem ise, karşılıklı denetim ve denge ilkesini ve
sürecin her aşamasında demokratik denetimi ön plana çıkarmaktadır 148 .
c-Saydamlık İle İlgili Kurallar: Saydamlık, devletin hedeflerini ve bu
hedeflere ulaşmak için uyguladığı politikaları, bu politikaların sonuçlarını
izlemek için gerekli olan bilgiyi düzenli, anlaşılabilir, tutarlı ve güvenilir bir
biçimde sunmasıdır. Saydamlık, vatandaşların devlete emanet edilen
kaynakların nasıl kullanıldığını izlemelerini sağlar. Saydamlık, kamusal
kaynakların dağılımında etkinliğin ve verimliliğin sağlanmasını özendirir.
Saydamlığın yokluğu mali disiplin ve harcama kontrollerinin başarılı
olmasını zorlaştırır.
Mali disiplinin sağlanması, kaynakların stratejik önceliklere göre
dağıtılması ve etkin kullanılması gibi temel bütçesel sonuçların
sağlanmasında mali saydamlık da önemli bir araçtır. Ancak, sayısal kurallar,
prosedürel kurallar ve saydamlık ile ilgili kuralların bir arada bulunması
halinde mali disiplin daha rahat sağlanabilecektir.
Kısaca ifade etmek gerekirse, mali saydamlık, devletin yapısı ve
fonksiyonları, maliye politikası uygulamaları, kamu sektörü hesapları ve
mali projeksiyonlar açısından kamuoyuna açık olmak şeklinde
tanımlanabilir 149 . G. Kopits ve J. Craig tarafından 1996’da gerçekleştirilen
“Mali Saydamlık” (Fiscal Transparency) başlıklı çalışmanın
yayınlanmasının ardından Nisan 1998’de “IMF Mali Saydamlık İle İlgili
Başarılı Uygulamalar Tüzüğü” kabul edilmiştir. Mayıs 2001’de yenilenen bu
düzenleme, mali saydamlık konusunda ülkelerin uyması gereken dört genel
prensibe dayanmaktadır. Bu prensipler 150 ;
- Kamu mali yönetimindeki kurumlar arasında görev ve
sorumlulukların açıkça belirtilmiş olması,
- Kamuoyunun devletin hesaplarına ve uygulamalarına ilişkin
bilgilere erişebilirliği,
148 Tülay ARIN, Parlamenter Bütçe Denetimi-Plan Bütçe Komisyonu: Yapı ve İşlevler
Üzerine Uluslararası Karşılaştırma, TESEV Yayını, 1999, s.10.
149 Barry POTTER, “Fiscal Transparency, Fiscal Rules and Globalization: A Way Forward
For Developing and Transition Economies”, s.3-4, Erişim:16.03.2004,
http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/UN/UNPAN001992.pdf.
150 GÜRSOY HÜRCAN, a.g.e., s.121.
111