MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Sayıştay, Kamu İktisadî Teşebbüslerinin Denetlenmesi
Madde 127- Sayıştay, genel ve katma bütçeli dairelerin bütün gelir ve
giderleri ile mallarını Türkiye Büyük Millet Meclisi adına denetlemek ve
sorumluların hesap ve işlemlerini kesin hükme bağlamak ve kanunlarla
verilen inceleme, denetleme ve hükme bağlama işlerini yapmakla görevlidir.
Sayıştayın kuruluşu, işleyişi, denetim usulleri, mensuplarının
nitelikleri, atanmaları, ödev ve yetkileri, hakları ve yükümleri ve diğer özlük
işleri, Başkan ve üyelerinin teminatı kanunla düzenlenir.
Kamu İktisadî Teşebbüslerinin Türkiye Büyük Millet Meclisince
denetlenmesi kanunla düzenlenir.
Kesin Hesaplar
Madde 128- Kesin hesap kanunun tasarıları, kanunda daha kısa bir
süre kabûl edilmemiş ise, ilgili oldukları malî yılın sonundan başlıyarak en
geç bir yıl sonra, Bakanlar Kurulunca, Türkiye Büyük Millet Meclisine
sunulur. Sayıştay, genel uygunluk bildirimini, ilişkin olduğu kesin hesap
kanunu tasarısının verilmesinden başlıyarak en geç altı ay içinde Türkiye
Büyük Millet Meclisine sunar.”
Yukarıda bütçe, gelir ve giderler konusunda ilgili hükümlerine yer
verdiğimiz 1961 Anayasasının 53. maddesi doğrudan bu konular ile ilgili
değildir. Ancak, kamu hizmetleri ve kamu gelirleri ile dolayısıyla kamu
maliyesi konusu ile dolaylı olarak alâkalıdır. İlk defa 1961 Anayasası ile yer
bulan ve 1982 Anayasasında korunan bu hüküm, özellikle mali disiplin
açısından büyük önem taşıyan bir hükümdür. Söz konusu 53. madde, 1961
Anayasasında Üçüncü Bölüm, Sosyal ve İktisadi Haklar ve Ödevler başlığı
altında “Devletin İktisadi ve Sosyal Ödevlerinin Sınırı” alt başlığında yer
almıştır. Bu hükme göre, Devlet, üçüncü bölümde belirtilen iktisadi ve
sosyal amaçlara ulaşma ödevlerini (iktisadi, sosyal ve kültürel kalkınmayı
gerçekleştirmek, milli tasarrufu arttırmak, yatırımları yoplum yararının
gerektirdiği önceliklere yöneltmek, kalkınma planlarını yapmak vb.), ancak
iktisadi gelişme ile mali kaynaklarının yeterliliği ölçüsünde yerine getirmek
zorundadır. Söz konusu 53. maddenin gerekçesi ise o dönemde şu şekilde
ifade edilmiştir:
“Sosyal Devletin üzerine aldığı geniş ölçüdeki ödevler, şüphesiz ki,
onun her şeyi yapmak isterken hiçbir şey yapamaz duruma düşmesi sonucu
370