MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

eyaletlerinin çoğu bütçeyi dengelemek için bir takım anayasal düzenlemelere
sahiptirler 122 .
Bir mali kuralın uygulamaya konulmasında, anayasal düzenlemenin
neler yapabileceğinin yanı sıra, neleri yapamayacağı da önemli bir tartışma
konusu olmalıdır. Böyle bir anayasal düzen, kamu sektörünün ekonomideki
oldukça artan öneminin azaltılması açısından etkili ve önemli olmaktadır.
Böyle bir düzen, ne kadar bağlayıcı olursa olsun; her şeyi kontrol altında
tutabilen hükümet, kendisinin tespit ettiği ekonomik tercihleri her zaman
kolayca uygulayabilecektir 123 .
2. Yasalar
İngiltere, Yeni Zelanda, İsveç ve Kanada gibi çok sayıda sanayileşmiş
ülke ile Latin Amerika (Peru, Kolombiya, Arjantin ve Brezilya) ülkelerinde
yasal düzenlemeler uygulama için yeterli olabilmektedir 124 .
Mali disiplini sağlamak üzere yasal düzenlemeleri yapan ülkelerden
biri olan Yeni Zelanda’nın “Mali Sorumluluk Yasası”na bakıldığında
hükümetlerin denk bütçeyi sağlamanın yanı sıra, mali yönetimde sorumluluk
ilkesinin gereklerini yerine getirmeleri gerektiği görülmektedir. Bu ilkeler
uygulama sırasında bazı esneklikler içerirler, fakat çok sıkı standartlarla
belirlenmiş şeffaflık ilkesine tabidirler. Yine Japonya’da, 1947 tarihli Kamu
Finansman Yasası, kamu yatırımlarını finanse etmek için devlet tahvillerinin
çıkarılmasına sınır getirmiştir 125 .
Merkez Bankası kaynaklarından gerçekleştirilen borçlanma üzerine
limit veya yasaklamalar ise, ağırlıklı olarak Merkez Bankası kanunları ile
düzenlenmektedir. Ancak buna istisna olarak İngiltere örneğini vermek
mümkündür. İngiltere’de Merkez Bankası kaynaklarından borçlanmaya
getirilen sınırlama, geleneklerden kaynaklanmaktadır. Daha spesifik olarak
uygulamaya konan mali kurallar ise, yükümlülüklerin ileride yerine
getirilmesini aksamadan sağlayabilmek için belli bir oranda rezerv miktarı
tutulması gerektiğini düzenlemektedir. Bu uygulamaya örnek olarak
122 KOPITS - SYMANSKY, a.g.e., s.8.
123 James M. BUCHANAN - Richard WAGNER, “A Return to Fiscal Principle”, Democracy
in Deficit, Academic Press, New York, 1977, s.184.
124 İstiklal Y. VURAL; “Mali Disiplinin ve Ekonomik İstikrarın Sağlanmasında Yeni Bir
Araç: Maliye Politikası Kuralları”, Kamu Ekonomisi ve Kamu Politikası, Editörler: Coşkun
Can AKTAN - Dilek DİLEYİCİ – İstiklal Y. VURAL, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2005,
s.183.
125 KOPITS - SYMANSKY, a.g.e., s.8.
96