MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

kısıtlı bütçe imkanları nedeniyle gerçekleşen rakamların çok altında
kalmıştır. Bunu telafi edebilmek amacı ile KİT’lerin Hazineden görev zararı
alacakları, Hazineye olan borçlarına mahsup edilmiştir.
Kamu bankalarının görev zararlarının ödenmesi amacıyla, 1999 Mali
Yılı Bütçe Kanunu’ndan itibaren özel tertip devlet tahvili ihraç edilmeye
başlanmıştır. Bunun dışında, 2000 yılı bütçesi ile başlatılan yeni bir
uygulama ile, özellikle kamu görevi yükü nedeni ile mali yapısı ciddi
biçimde bozulmuş olan kamu bankalarına, yıl içinde açılacak olan
destekleme kredilerine uygulayacakları faiz oranı ile kaynak maliyeti
arasındaki farktan kaynaklanan ve banka mali yapısı üzerinde olumsuz etki
bırakan uygulamalar karşılığında, bütçeden ödenek aktarılması
öngörülmüştüir. Ancak 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin
Düzenlenmesi Hakkında Kanun ile bu uygulamaya son verilmiştir.
b) Merkez Bankasına Kur Farklarına Karşılık Verilen Tahviller: T.C
Merkez Bankası Kanununun 61. Maddesi hükmü gereğince Türk parasının
değerinin değiştirilmesi halinde Bankanın aktif ve pasifindeki altın ve
dövizlerin yeniden değerlendirilmesi dolayısıyla lehte veya aleyhte doğacak
farklar, Banka ve Başbakanlık arasında belirlenecek esaslara göre tasfiye
edilmektedir. Merkez Bankası, yeniden değerlemeden oluşan zararını
Hazineye aktarmakta, fakat Hazine karşılığında senet verene kadar konsolide
borcun bu kısmı için faiz ödememektedir.
c) Tahkimlerden Kaynaklanan Tahviller: Tahkim uygulaması kamu
kurum ve kuruluşlarının birbirlerine olan borç ve alacaklarının mahsup
edilmesi işlemi olup, ülkemizde oldukça yaygın kullanılan bir yöntemdir.
Tahkimler ayrı bir Kanunla yapılmış ve çoğunlukla bu işlemler Bütçe
dışında gerçekleşmiştir.
Hazine, çeşitli Tahkim Kanunları uyarınca, Belediye ve KİT’lerin
SSK’ya, Ziraat Bankası’na, Merkez Bankası’na, diğer bankalara ve
birbirlerine olan borçları ve alacaklarının netleştirilmesi sonucunda oluşan
borçları üstlenerek, tahkim olunan borçlar için yapılacak olan anapara-faiz
ödemelerinin gerektirdiği tutarda net alacaklı kuruluşlara (ki bunlar
çoğunlukla kamu bankalarıdır), faizleri genellikle piyasa koşullarından
düşük özel tertip devlet iç borçlanma senetleri ihraç etmiştir. Bu tahvillerin
işlemiş faizleri karşılığında ilgili yıl bütçe kanunları gereğince yeni tahvil
ihraç edilebilmiştir. Yine ilgili yıl bütçe kanunları gereğince söz konusu
278