MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

- Hangi harcamaların yatırım harcamaları, hangilerinin ise cari
harcamalar olduğunun tespitinin güç olması, cari açık ölçüm yönteminin
güvenilirliğini azaltmaktadır.
- Sabit sermaye mallarının amortismanları çoğunlukla cari harcamalar
kapsamında değerlendirildiğinden, bu durum cari açık yöntemini sağlıklı bir
açık ölçüm yöntemi olmaktan uzaklaştırmaktadır.
- Dünya Bankası ve IMF gibi uluslararası mali kuruluşlardan istikrar
programları kapsamında veya yapısal uyum programları çerçevesinde
sağlanan düşük faizli kredilerle gerçekleştirilen yatırımlar ya da özelleştirme
gelirleri gibi geçici durumlar da cari bütçe dengesinin bozulmasına yol
açabilmektedir.
Sermaye açığı (capital deficit) veya sermaye hesabında açık olarak
ifade edilen diğer açık yöntemi ise; sadece sermaye harcamaları ile sermaye
gelirleri arasındaki sermaye harcamaları lehine olan farkı ölçmektedir.
Sermaye açığı, cari harcamalar ile cari gelirler açık ölçüm kapsamı dışında
tutulmaktadır. Sermaye açığı da aşağıdaki şekilde formüle edilmektedir 72 .
Sermaye Açığı = Sermaye Harcamaları – Sermaye Gelirleri
b. Yapısal Açık – Konjonktürel Açık
Yapısal bütçe dengesi, ekonominin “normal” olarak kabul edilen bir
üretim düzeyinde bulunması durumunda gerçekleşecek olan bütçe açığı ya
da fazlasını ifade etmektedir. Gerçekleşen bütçe dengesi ile yapısal bütçe
dengesi arasındaki fark ise devresel düzeltme olarak tanımlanmaktadır 73 .
Ekonominin tam istihdam seviyesinde olduğu durumda mevcut olan
açık, yapısal açık veya tam istihdam bütçe açığı şeklinde ifade edilmektedir.
G > T olması şartıyla, yapısal açık şu şekilde formüle edilmektedir 74 .
Yapısal Açık (Tam İstihdam Bütçe Açığı) = G – T (Y*, t)’ dir.
Bu formülasyonda yer alan;
G : Kamu harcamalarını,
T : Kamu gelirlerini,
Y* : Tam istihdam seviyesindeki GSMH’yı (Potansiyel GSMH)
72 ŞEN - SAĞBAŞ, a.g.e., s.17.
73 ÇANAKÇI, a.g.e., s.2.
74 ŞEN - SAĞBAŞ, a.g.e., s.18.
55