MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

artıştan kaynaklanmaktadır. Poterba değişik türdeki denk bütçe yasalarının
eyaletlerin mali şoklara karşı aldıkları kararlar üzerinde etkili olup
olmadıkları konusunda çalışmalar yapmıştır. Poterba bütçe yasalarının sorun
oluşturduğunu ortaya koymaktadır. Bütçe açıklarına karşı yetersiz yasaları
olan eyaletler mali şoklar karşısında daha yavaş kalmaktadırlar, güçlü denk
bütçe kuralları uygulayan eyaletler ise, diğerlerine göre tahminlenmeyen
şoklara daha hızlı uyum sağlamaktadırlar 126 .
Anayasal denk bütçenin etkinliği ile ilgili bir başka ampirik çalışma
Bohn-Ihmen (1996) tarafından yapılmıştır. Bu çalışmada genel bütçeyi ve
diğer beş kaynaktan sağlanan bütçeleri –bütçe dışı fonları- (sermaye fonu,
sosyal güvenlik fonu, kamu çalışanları emeklilik fonu, rainy-day fonu ve
yenileme fonu) içeren bir açık ölçütü belirlenmiştir. Bu ölçüt kullanılarak
ABD'de 1970-1991 döneminde 47 eyaleti kapsayan bir model
oluşturulmuştur. Bu çerçevede eyaletlerdeki konjonktürel gelişmeler,
eyaletlerin varlık durumları –gelirleri-, idaredeki politik partilerin faaliyetleri
incelenmiş, sonuçta denk bütçe kuralları ile bu değişkenler arasında birebir
ilişki bulunmuştur. Buna göre sıkı yıl-sonu bütçe kurallarının uygulandığı
eyaletlerde genel bütçe açıkları azalırken –bu sıkı kurallar genel bütçe
dengesini kişi başına 100$ düşecek şekilde arttırmıştır-, gevşek yıl-sonu
bütçe kurallarının uygulandığı eyaletlerde bu açıklar azalmamıştır 127 .
Buchanan ve Wagner’in 1997 yılında birlikte yayımladıkları “Bütçe
Açıklı Demokrasiler-Lord Keynes’in Politik Mirası” adlı kitapta bütçe
üzerine anayasal sınırlamalar konulmadığı takdirde ekonomilerin açık bütçe
ile işleyeceği savunulmaktadır. Buchanan-Wagner’e göre bütçe dengesi bir
mali yıl ile sınırlı olmak zorunda değildir, birden fazla mali yıla yayılabilir.
Burada önemli olan nokta; kamu harcamalarının etkin kontrolünün
sağlanması için bütçe sürecinin mümkün olduğunca kısa tutulması ve bu
sürenin anayasada açıkça belirlenmesidir 128 .
Yukarıdaki ampirik çalışmaların aksine Levinson (1998) tarafından
yapılan bir başka çalışma sıkı mali kuralların istikrar bozucu etkilere yol
126 James POTERBA, “State Responses to Fiscal Crises: Natural Experiments for Studying
the Effects of Budgetary Institutions”, Journal of Political Economy, June 1994, Vol:102
(3), ss.793-821.
127 Robert KROL, “A Survey of the Impact of Budget Rules on State Taxation, Spending and
Debt”, The Cato Journal, Vol: 16 (3), 1997, s.5.
128 Richard McKENZIE, Bound to Be Free, Hoover Institute Pres, Stanford, California,
1982, s.164.
408