MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

1937 231,0 310,7 231,0 317,1 0.0 6.4
1938 250,0 314,7 250,0 329,3 0.0 14.6
1939 261,1 394,0 261,1 388,2 0.0 -6.2
1940 268,5 546,5 268,5 522,2 0.0 5.7
1941 309,7 586,4 309,7 652,2 0.0 65.8
1942 394,3 918,5 394,3 983,8 0.0 65.3
1943 486,7 1037,2 486,7 1038,5 0.0 1.3
1944 952,4 1983,0 901,5 1079,2 -50.9 -3.7
1945 603,4 605,0 537,8 663,9 -65.6 58.8
1946 990,6 1024,3 894,7 1061,1 -95.9 36.7
1947 1136,2 1572,7 1021,2 1624,9 -115.0 52.3
1948 1243,6 1426,7 1115,6 1494,7 -128.0 68.0
1949 1371,9 1600,6 1251,8 1658,9 -120.1 58.4
1950 1487,2 1495,6 1313,3 1448,8 -173.9 -46.8
Kaynak: T.C. MALİYE BAKANLIĞI, Bütçe Gider ve Gelir Gerçekleşmeleri (1924-1995),
Ankara: Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, 1995.
Tablo 48 incelendiğinde, 1930 yılına dek bütçe harcamalarının
başlangıç ödeneğinin altında gerçekleştiği görülmekte ve bu da harcamaların
kontrol altında tutulduğunu açıkça ortaya koymaktadır. 1930 yılı sonrasında
ise bu pek mümkün olmamış ve başlangıç ödeneği harcama farkının giderek
artmaya başladığı gözlenmiştir. Özellikle, kriz yıllarında bu fark büyümüş ve
başlangıç ödenekleri azaltılmasına rağmen harcamalar düşürülememiştir.
Gelire göre gider yapmak esas olduğundan tahsilata göre harcamalar
artırılmış veya azaltılmıştır. 1931 ve 1933 yıllarında ise, harcamalar
tahsilatın da üzerinde gerçekleştiğinden bütçe açıkları meydana gelmiştir.
İkinci Dünya Savaşı yıllarında ise, savunma harcamalarının da aşırı
artışı nedeniyle 1939 ve 1944 yılı bütçeleri açıkla kapanmıştır. O yıllarda
iktisat teorisine egemen olmaya başlayan Keynesyen görüşün Maliye
Bakanlığı’nca benimsendiği pek söylenmese de, bütçe açıkları konusunda
daha esnek davranılmaya başlandığı görülmektedir. Tablodan da izlendiği
gibi, 1944 yılından sonra denk bütçe onaylanması ilkesi terk edilerek açık
bütçeler onaylanmaya başlamıştır. Ancak uygulamada, 1950 yılı hariç bütçe
fazla vermiştir. 1950 yılı bütçesi ise, hem açıkla onaylanmış, hem de
uygulamada açık vermiştir. 1950 yılı bütçesini iktidardaki parti hazırlamış,
347