MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Tablo 26’da görüldüğü gibi, dünyanın birçok ülkesinde, devlet
bütçesinin hazırlanması, uygulanması, denetlenmesi, mali sorumluluğun ve
hesap verebilirliğin sağlanması konusunda, yasal çerçevede mali mevzuat
çalışmaları gerçekleştirilmiş bulunmakta ve birkaç ülkede ise henüz tasarı
aşamasında olan çalışmalar yürütülmektedir. Bu yasaların çoğunluğu, aynı
zamanda mali disiplinin tesis edilebilmesi açısından da önem taşımaktadır.
Nitekim yukarıdaki tabloda yer alan bütçe yasalarının tamamının
incelenmesi sonucunda, özellikle bütçe disiplinin sağlanması açısından
getirilen çeşitli sınırlamalar da tespit edilmiş bulunmaktadır. Anayasal bir
kural olarak yer almasa da, söz konusu çerçeve bütçe yasaları ile de çeşitli
ülkelerde bütçe açığının sınırlandırılması veya bütçe dengesinin sağlanması
amacıyla hüküm altına alınan ciddi sınırlandırmalar söz konusudur. Hatta bu
kapsamda “Anayasal denk bütçe ilkesi” yerine “yasal denk bütçe ilkesi” nin
bazı ülkeler itibarıyla uygulandığını söylemek de yanlış olmayacaktır.
Nitekim bu hükümler incelendiğinde ifademizin yanlış olmadığı
görülebilecektir. Aşağıda özellikle söz konusu sınırlandırmaların yer aldığı
ilgili ülkelerin bütçe yasaları ve ilgili hükümleri ele alınacaktır. Ancak, daha
önce incelediğimiz ülkelerde yer alan yasal sınırlandırma hükümlerine,
mükerrerlikten kaçınmak amacıyla burada yer verilmemiştir.
1. Hırvatistan’da Bütçe Kanunu ve Ulusal Bütçe Kanunu
Kapsamındaki Düzenlemeler
Hırvatistan’ın 1994 tarihinde yürürlüğe koyduğu “Bütçe Kanunu” nun
5. maddesi doğrudan bütçe dengesine yönelik olarak hükümler içermekte ve
10. maddesinde yer alan hüküm ile de, sadece yatırım harcamaları için
borçlanmaya olumlu bakılmaktadır. Bunun dışında borçlanmaya izin
verilmemektedir. Madde 31 ve 34 ile de borçlanma tavanının hesaplanması
ve borçlanma prosedürü hakkında ayrıntılı hükümlere yer verilmektedir. Söz
konusu hükümler aşağıda yer aldığı gibidir:
“Madde 5: 1. Tüm bütçe gelirleri bütçede kaynağı gösterilerek yer
alacak ve tahsis edilecektir.
2. Tüm bütçe giderleri bütçede yer alacak ve gelirler ile
dengelenecektir.
3. Mali yıl içinde planlanan gelirleri azaltıcı veya planlanan
harcamaları arttırıcı etki oluşturacak bir düzenleme yapıldığında, aynı anda
232