MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

çıkarılmış olur. Genel finansman ihtiyacı ile finansman kaynakları arasındaki
denge genel yatırım-finansman programını ya da bütçesini verir 27 .
Şekil 3: KİT Genel Yatırım-Finansman Dengesi
Finansman Gereksinimi
Kaynak-Ödeme Açığı
Toplam Yatırım Tutarı
Finansman Kaynakları
Genel Bütçe Transferleri
- Sermaye
- Görev Zararı
- Yardım
Dış Proje Kredisi
Devlet Yatırım Bankası
Fonlar
Kaynak: Ömer Faruk BATIREL, Kamu Bütçesi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler
Akademisi, Nihad Sâyar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları No: 312/540, İstanbul, 1979, s.24.
Yukarıda belirtilen denge, gerçekte yatırımlar ve bunların finansman
kaynakları arasında kurulan dengedir. Türkiye’de KİT’lerin işletme açığı
vermeleri, bu açıkların finansmanını da zorunlu kılmaktadır. Bir başka
deyimle, toplam yatırımlar, işletme açıklarının olmaması halinde, kaynak
fazlası (öz kaynaklar) ile finanse edilebilir ve böylece genel bütçe
yardımlarına, Devlet Yatırım Bankası kredilerine ve fonlara gerek kalmaz 28 .
KİT’lerin yıllık finansman gereksinimini bulmak için öncelikle,
kaynaklar toplamı ile ödemeler toplamını belirlemek gereklidir. KİT’lerin
temel kaynak kalemleri içinde, faktör gelirleri, alacakları ve diğer gelirleri
yer alırken; KİT’lerin temel ödeme kalemleri içinde ise, vergi ve sigorta
primi gibi kanuni ödemeler, borç ve faiz ödemeleri, faktör giderleri, stok
değişimi ve iştiraklerine yaptıkları sermaye harcamaları yer almaktadır. Söz
konusu kaynaklar ile ödemeler arasındaki fark, bize KİT’lerin mevcut
finansman açığı veya fazlasını ifade etmektedir. Eğer bu fark negatif ise,
diğer bir ifadeyle ödemeler toplamı kaynaklar toplamını aşıyor ise “KİT
finansman açığı”, aksi durumda da “KİT finansman fazlası” mevcuttur.
27 Ömer Faruk BATIREL, Kamu Bütçesi, İstanbul İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi,
Nihad Sâyar Yayın ve Yardım Vakfı Yayınları No: 312/540, İstanbul, 1979, s.24.
28 BATIREL, a.g.e., s.24.
30