MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

makroekonomik politikaların sürdürülebilirliği konusunda yanlış
değerlendirmelere yol açabilmektedir 20 . Geleneksel bütçe açığı ölçüm
yöntemine yönelik farklı eleştiriler de söz konusudur. Bu eleştirileri
Rutayısıre 1987’de yaptığı çalışmasında aşağıda belirtildiği gibi çeşitli
noktalarda toplamaktadır 21 :
- Geleneksel bütçe açığı ölçüm yöntemi, bütçenin yurtiçi harcama
akışına yaptığı katkıyı ölçmede uygun bir yöntem değildir.
- Bu yöntem, ekonomideki konjonktürel hareketlerin bütçe üzerindeki
etkilerini ortadan kaldırmada yetersiz kalmaktadır.
- Geleneksel açık ölçüm yöntemi, ülkenin orta veya uzun dönemdeki
hedefleri ışığında maliye politikası eğilimini değerlendirmede başarılı
değildir.
- Yine bu yöntem, tekrarlanan bütçe açıkları ile sermaye bütçesi
gereksinimini ayırt etmede yetersiz kalmaktadır.
- Yöntem, merkezi hükümet bütçesi ile kamu girişimleri arasında kredi
ve sermaye transferleri yoluyla ortaya çıkan bütçe dışı ilişkiyi dikkate
almamaktadır.
Geleneksel bütçe açığı ölçüm yönteminin sebep olduğu bu
olumsuzlukların giderilmesi amacıyla, bu yönteme alternatif olarak Kamu
Kesimi Borçlanma Gereği bütçe açığı göstergesinin kullanılması önerilmekte
ve çoğunlukla da bu açık hesaplama yöntemi kullanılmaktadır. Özellikle
Türkiye gibi, merkezi idare kapsamı dışında kamu kurumlarına sahip olan ve
tek bir devlet bütçesine sahip olmayan ülkeler için de KKBG bütçe açığı
göstergesinin kullanılması, mali performansın daha net/doğru olarak ölçülüp
değerlendirilmesi açısından da önem taşımaktadır. Bu yöntemin
kullanılmasıyla kamu kesiminin bütçe açısından genel değerlendirmesi daha
kolay yapılabilmektedir.
(1) Kamu Kesimi Borçlanma Gereği (KKBG)
Kamunun ekonominin içinde bulunduğu duruma göre gelirlerinden
çok harcama yapması veya harcamaları kadar gelir elde edememesi
20 ŞEN - SAĞBAŞ, a.g.e., s.2.
21 Laurean W. RUTAYISIRE, “Measurement of Government Budget Deficit and Fiscal
Stance in a Less Developed Economy: The Case of Tanzania, 1966-1984”, World
Development, Vol:15, No:10/11, 1987, s.1337.
20