MALİ DİSİPLİNİN SAĞLANMASINDA ANAYASAL ... - Maliye Bakanlığı

Dördüncü olarak, eyalet ve yerel yönetimler genel olarak gelişmekte
olan ülkelerde sanayileşmiş ülkelerdekinden daha az role sahip
görünmektedirler. Bununla birlikte Arjantin, Brezilya, Kolombiya,
Hindistan, Kore ve Nijerya gibi bazı gelişmekte olan ülkelerde yerel
yönetimler önem taşımakta ve toplam kamu harcamaları içinde önemli
paylara sahip olmaktadırlar.
Kamu harcamaları kamu maliyesinin yalnızca bir yönünü
oluşturmaktadır. Kamu gelirlerinin de aynı zamanda incelenmesi
gerekmektedir. Merkezi hükümet cari gelirlerinin GSMH’ya oranı
gelişmekte olan ülkelerde 1972’de % 16.2’den, 1985’de % 22.7’ye
yükselmiştir. Buna rağmen, kamu harcamaları kamu gelirlerinden daha fazla
artış göstermiştir ve yaygınlaşan gelir toplama yöntemleri, sıklıkla gereksiz
olarak ekonomik etkinlik açısından ciddi kayıplarla sonuçlanmaktadır.
Harcamaların gelirlerden daha hızlı büyümesi, sanayileşmiş ülkelerde
olduğu gibi gelişmekte olan ülkelerde de mali açıklara neden olmaktadır 102 .
Tablo 10’da da durumu görmek mümkündür. Anılan tabloya göre açıkların
GSMH’ya oranı, gelişmekte olan ülkelerde 1972’de % 3.5 iken, 1985’de %
6.3; sanayileşmiş ülkelerde ise 1972’de % 1.8 iken, 1985’de % 5.1 olarak
gerçekleşmiştir. Bu artışın en önemli nedenlerinden birisi ise kamu
harcamaları artış hızının kamu gelirleri artış hızından daha yüksek düzeyde
gerçekleşmiş olmasıdır. Bu neden, hem gelişmiş hem de gelişmekte olan
ülkeler açısından geçerli bir nedendir.
Sayılan nedenler dışında küreselleşme de, hem gelişmiş hem de
gelişmekte olan ülkelerin bütçe politikaları üzerinde önemli etkiye sahip olan
bir etkendir.
Küreselleşme ile birlikte, bir devletin bütçe politikası ve devletin
ekonomiye müdahalesi etkilenmektedir. Bu etkileme, küreselleşmenin
ticaret, yatırım ve finansal boyutlarına göre hükümetlerin uyguladıkları
kamu harcama politikası, vergi ve borçlanma politikası çerçevesinde ortaya
çıkmaktadır 103 . Söz konusu etkilemeyi doğrudan ve dolaylı etkiler olmak
üzere aşağıdaki Tablo 12’de görmek mümkündür.
102 THE WORLD BANK, a.g.r., s.48.
103 YILDIZ TOKATLIOĞLU, a.g.e., s.86.
77