Zoran Sulejmanbov - Sudija Izvestitel - kniga II (p.1232)

Spored ~len 9 od Ustavot, gra|anite na Republika Makedonija
se ednakvi vo slobodite i pravata, nezavisno od polot, rasata, bojata
na ko`ata, nacionalnoto i socijalnoto poteklo, politi~koto i verskoto
uveruvawe, imotnata i op{testvenata polo`ba. Gra|anite pred
Ustavot i zakonite se ednakvi.
Spored ~len 32 stav 1 od Ustavot, sekoj ima pravo na rabota,
sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita pri raboteweto i materijalna
obezbednost za vreme na privremena nevrabotenost. Spored stavot
2 od ovoj ~len od Ustavot, sekomu, pod ednakvi uslovi, mu e dostapno
sekoe rabotno mesto, dodeka spored stavot 5 na istiot ~len, ostvaruvaweto
na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i so
kolektiven dogovor.
Spored ~len 44 od Ustavot sekoj ima pravo na obrazovanie.
Obrazovanieto e dostapno na sekogo pod ednakvi uslovi. Osnovnoto
obrazovanie e besplatno i zadol`itelno.
Kako edna od garanciite na osnovnite slobodi i prava na ~ovekot
i gra|aninot vo ~len 52 stav 4 od Ustavot e utvrdena zabranata na
povratnoto dejstvo na zakonite i drugite propisi, osven vo slu~aj
koga toa e popovolno za gra|anite.
Od navedenite ustavni odredbi proizleguva deka pravoto na
obrazovanie kako kompleksno pra{awe Ustavot go ureduva samo na~elno,
predostavaj}i go negovoto poblisko ureduvawe so zakon. Trgnuvaj}i
od toa, nesporno e deka Sobranieto na Republika Makedonija,
kako nositel na zakonodavnata vlast, mo`e da donesuva zakoni, me|u
drugoto i za ureduvawe na pra{awa i odnosi povrzani so ostvaruvaweto
na ustavno utvrdenoto pravo na osnovnoto obrazovanie, koe e
zadol`itelno. Vo ramkite na ureduvaweto na ovie pra{awa, zakonodavecot
mo`e da gi propi{e i uslovite pod koi se izveduva vospitnoobrazovnata
dejnost vo osnovnoto obrazovanie, a vo taa smisla da go
utvrdi i vidot i stepenott na stru~nata podgotovka na nastavnicite i
drugiot kadar koj mo`e da vr{i opredeleni raboti od ovaa dejnost
kako {to vpro~em toa i go napravil so Zakonot za osnovnoto obrazovanie
("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija," br. 103/2008).
So Zakonot za osnovnoto obrazovanie se ureduva zadol`itelnoto
osnovno obrazovanie {to se ostvaruva vo osnovnite u~ili{ta,
kako i dejnosta na osnovnoto obrazovanie kako del od edinstveniot
vospitno-obrazoven sistem (~len 1).
Vo nasoka na ostvaruvawe, odnosno realizirawe na navedenite
pra{awa, zakonodavecot vo delot VII "Nastavnici, stru~ni sorabotnici
i vospituva~i“ gi propi{al uslovite, odnosno stepenot na
stru~nata podgotovka, {to treba ovie lica da gi ispolnuvaat kako
uslov za vr{ewe na vospitno-obrazovnata dejnost vo osnovnoto obraz-
1144