Zoran Sulejmanbov - Sudija Izvestitel - kniga II (p.1232)

Pravno mislewe
Ustavot na Republika Makedonija vo delot na odredbite koi se
odnesuvaat na osnovnite slobodi i prava na ~ovekot i gra|aninot gi
utvrdil ekonomskite, socijalnite i kulturni prava.
Vo ovoj del od Ustavot, so ~l. 32 st. 1 e opredeleno deka sekoj
ima pravo na rabota, sloboden izbor na vrabotuvawe, za{tita pri
raboteweto i materijalna obezbednost za vreme na privremena nevrabotenost.
Spored st. 2 i st. 3 od ovoj ~len od Ustavot, sekomu, pod ednakvi
uslovi, mu e dostapno sekoe rabotno mesto i sekoj vraboten ima pravo
na soodvetna zarabotuva~ka.
Vo st. 4 e opredeleno deka sekoj vraboten ima pravo na platen
dneven, nedelen i godi{en odmor i od ovie prava vrabotenite ne
mo`at da se otka`at.
So st. 5 od ovoj ~len od Ustavot e utvrdeno deka ostvaruvaweto
na pravata na vrabotenite i nivnata polo`ba se ureduvaat so zakon i
so kolektiven dogovor.
Vo delot na odredbite na Ustavot koi se odnesuvaat na garanciite
na osnovnite slobodi i prava, so ~l. 51 e utvrdeno deka vo Republika
Makedonija zakonite moraat da bidat vo soglasnost so Ustavot, a
site drugi propisi so Ustavot i so zakon.
Sekoj e dol`en da gi po~ituva Ustavot i zakonite.
Spored ~l. 55 st. 1 od Ustavot, slobodata na pazarot i pretpriemni{tvoto
e edna od osnovite na ekonomskite odnosi vo Republikata.
So odredbite od ~l. 57 i ~l. 58 od Ustavot e opredeleno deka
Republikata go pottiknuva ekonomskiot napredok a sopstvenosta i
trudot se osnova za upravuvawe i u~estvo vo odlu~uvaweto.
Poa|aj}i od iznesenive ustavni opredelbi za pazarnoto stopanstvo
i polo`bata na sopstvenosta vo organiziraweto na trudot i kapitalot,
proizleguva deka vo op{testveno-ekonomskiot sistem na Republikata
rabotniot odnos gi izgubil elementite od porane{niot sistem
na dobrovolen odnos me|u rabotnikot i organizacijata odnosno rabotodava~ot
zaradi vr{ewe na raboti i zada~i so sredstvata vo op{testvena
sopstvenost i pretstavuva dogovoren odnos me|u rabotnikot i
rabotodava~ot zaradi vr{ewe na opredeleni raboti i vrz osnova na
dogovorniot - obligacionen odnos me|u rabotnikot i rabotodava~ot
nastanuvaat prava i obvrski od momentot na sklu~uvaweto na dogovorot.
Zakonot za rabotnite odnosi opredelil deka rabotnite odnosi
me|u rabotnicite i rabotodava~ite se vospostavuvaat so sklu~uvawe
na dogovor za vrabotuvawe i deka rabotniot odnos se ureduva so ovoj i
so drug zakon, kolektiven dogovor i dogovorot za vrabotuvawe.
Soglasno ~l. 3, ovoj zakon gi ureduva i rabotnite odnosi na
rabotnicite vraboteni vo organite na dr`avnata vlast, organite na
587