[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

uocatur: absit ut his comparandi uideantur, qui posuerunt iudicium ueritatis in sensibus corporis
eorumque infidis et fallacibus regulis omnia, quae discuntur, metienda esse censuerunt, ut Epicurei et
quicumque alii tales, ut etiam ipsi Stoici, qui cum uehementer amauerint sollertiam disputandi, quam
dialecticam nominant, a corporis sensibus eam ducendam putarunt, hinc asseuerantes animum concipere
notiones, quas appellant *e)nnoi/as, earum rerum scilicet quas definiendo explicant; hinc propagari atque
conecti totam discendi docendique rationem. Vbi ego multum mirari soleo, cum pulchros dicant non esse
nisi sapientes, quibus sensibus corporis istam pulchritudinem uiderint, qualibus oculis carnis formam
sapientiae decusque conspexerint. Hi uero, quos merito ceteris anteponimus, discreuerunt ea, quae mente
conspiciuntur, ab his, quae sensibus adtinguntur, nec sensibus adimentes quod possunt, nec eis dantes
ultra quam possunt. Lumen autem mentium esse dixerunt ad discenda omnia eundem ipsum Deum, a quo
facta sunt omnia.
[VIII] Reliqua est pars moralis, quam Graeco uocabulo dicunt ethicam, ubi quaeritur de summo bono, quo
referentes omnia quae agimus, et quod non propter aliud, sed propter se ipsum adpetentes idque
adipiscentes nihil, quo beati simus, ulterius requiramus. Ideo quippe et finis est dictus, quia propter hunc
cetera uolumus, ipsum autem non nisi propter ipsum. Hoc ergo beatificum bonum alii a corpore, alii ab
animo, alii ab utroque homini esse dixerunt. Videbant quippe ipsum hominem constare ex animo et
corpore et ideo ab alterutro istorum duorum aut ab utroque bene sibi esse posse credebant, finali quodam
bono, quo beati essent, quo cuncta quae agebant referrent atque id quo referendum esset non ultra
quaererent. Vnde illi, qui dicuntur addidisse tertium genus bonorum, quod appellatur extrinsecus, sicuti
est honor gloria pecunia et si quid huius modi, non sic addiderunt, ut finale esset, id est propter se ipsum
adpetendum, sed propter aliud; bonumque esse hoc genus bonis, malum autem malis. Ita bonum hominis
qui uel ab animo uel a corpore uel ab utroque expetiuerunt, nihil aliud quam ab homine expetendum esse
putauerunt; sed qui id adpetiuerunt a corpore, a parte hominis deteriore; qui uero ab animo, a parte
meliore; qui autem ab utroque, a toto homine. Siue ergo a parte qualibet siue a toto, non nisi ab homine.
Nec istae differentiae, quoniam tres sunt, ideo tres, sed multas dissensiones philosophorum sectasque
fecerunt, quia et de bono corporis et de bono animi et de bono utriusque diuersi diuersa opinati sunt.
Cedant igitur omnes illis philosophis, qui non dixerunt beatum esse hominem fruentem corpore uel
fruentem animo, sed fruentem Deo; non sicut corpore uel se ipso animus aut sicut amico amicus, sed sicut
luce oculus, si aliquid ab his ad illa similitudinis adferendum est, quod quale sit, si Deus ipse adiuuerit,
alio loco, quantum per nos fieri poterit, apparebit. Nunc satis sit commemorare Platonem determinasse
finem boni esse secundum uirtutem uiuere et ei soli euenire posse, qui notitiam Dei habeat et imitationem
nec esse aliam ob causam beatum; ideoque non dubitat hoc esse philosophari, amare Deum, cuius natura
sit incorporalis. Vnde utique colligitur tunc fore beatum studiosum sapientiae (id enim est philosophus),
cum frui Deo coeperit. Quamuis enim non continuo beatus sit, qui eo fruitur quod amat (multi enim
amando ea, quae amanda non sunt, miseri sunt et miseriores cum fruuntur): nemo tamen beatus est, qui eo
quod amat non fruitur. Nam et ipsi, qui res non amandas amant, non se beatos putant amando, sed
fruendo. Quisquis ergo fruitur eo, quod amat, uerumque et summum bonum amat, quis eum beatum nisi
miserrimus negat? Ipsum autem uerum ac summum bonum Plato dicit Deum, unde uult esse philosophum
amatorem Dei, ut, quoniam philosophia ad beatam uitam tendit, fruens Deo sit beatus qui Deum amauerit.
[IX] Quicumque igitur philosophi de Deo summo et uero ista senserunt, quod et rerum creatarum sit
effector et lumen cognoscendarum et bonum agendarum, quod ab illo nobis sit et principium naturae et
ueritas doctrinae et felicitas uitae, siue Platonici accommodatius nuncupentur, siue quodlibet aliud sectae
suae nomen inponant; siue tantummodo Ionici generis, qui in eis praecipui fuerunt, ista senserint, sicut
idem Plato et qui eum bene intellexerunt; siue etiam Italici, propter Pythagoram et Pythagoreos et si qui
forte alii eiusdem sententiae indidem fuerunt; siue aliarum quoque gentium qui sapientes uel philosophi
habiti sunt, Atlantici Libyes, Aegyptii, Indi, Persae, Chaldaei, Scythae, Galli, Hispani, aliqui reperiuntur,
qui hoc uiderint ac docuerint: eos omnes ceteris anteponimus eosque nobis propinquiores fatemur.
[X] Quamuis enim homo Christianus litteris tantum ecclesiasticis eruditus Platonicorum forte nomen
ignoret, nec utrum duo genera philosophorum extiterint in Graeca lingua, Ionicorum et Italicorum, sciat:
non tamen ita surdus est in rebus humanis, ut nesciat philosophos uel studium sapientiae uel ipsam
sapientiam profiteri. Cauet eos tamen, qui secundum elementa huius mundi philosophantur, non
secundum Deum, a quo ipse factus est mundus. Admonetur enim praecepto apostolico fideliterque audit
quod dictum est: Cauete ne quis uos decipiat per philosophiam et inanem seductionem secundum
elementa mundi. Deinde ne omnes tales esse arbitretur, audit ab eodem apostolo dici de quibusdam: Quia