[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

testamentum Dei dissipauerunt, in quo omnes peccauerunt. Multa quippe appellantur testamenta Dei
exceptis illis duobus magnis, uetere et nouo, quod licet cuique legendo cognoscere. Testamentum autem
primum, quod factum est ad hominem primum, profecto illud est: Qua die ederitis, morte moriemini.
Vnde scriptum est in libro, qui ecclesiasticus appellatur: Omnis caro sicut uestis ueterescit. Testamentum
enim a saeculo: Morte morieris. Cum enim lex euidentior postea data sit, et dicat apostolus: Vbi autem
non est lex, nec praeuaricatio, quo pacto in psalmo quod legitur uerum est: Praeuaricatores aestimaui
omnes peccatores terrae, nisi quia omnes legis alicuius praeuaricatae sunt rei, qui aliquo peccato tenentur
obstricti? Quam ob rem si etiam paruuli, quod uera fides habet, nascuntur non proprie, sed originaliter
peccatores, unde illis gratiam remissionis peccatorum necessariam confitemur: profecto eo modo, quo
sunt peccatores, etiam praeuaricatores legis illius, quae in paradiso data est, agnoscuntur; ut uerum sit
utrumque, quod scriptum est, et: Praeuaricatores aestimaui omnes peccatores terrae, et: Vbi lex non est,
nec praeuaricatio. Ac per hoc, quia circumcisio signum regenerationis fuit et non inmerito paruulum
propter originale peccatum, quo primum Dei dissipatum est testamentum, generatio disperdet, nisi
regeneratio liberet: sic intellegenda sunt haec uerba diuina, tamquam dictum sit: "Qui non fuerit
regeneratus, interibit anima illa de genere eius", quia testamentum Dei dissipauit, quando in Adam cum
omnibus etiam ipse peccauit. Si enim dixisset: "Quia hoc testamentum meum dissipauit", non nisi de ista
circumcisione intellegi cogeret; nunc uero, quoniam non expressit cuius modi testamentum paruulus
dissipauerit, liberum est intellegere de illo testamento dictum, cuius dissipatio pertinere posset ad
paruulum. Si autem hoc quisquam non nisi de ista circumcisione dictum esse contendit, quod in ea
testamentum Dei, quoniam non est circumcisus, dissipauerit paruulus: quaerat locutionis aliquem modum,
quo non absurde possit intellegi, ideo dissipasse testamentum, quia licet non ab illo, tamen in illo est
dissipatum. Verum sic quoque animaduertendum est nulla in se neglegentia sua iniuste interire
incircumcisi animam paruuli nisi originalis obligatione peccati.
[XXVIII] Facta igitur promissione tam magna tamque dilucida ad Abraham, cui euidentissime dictum est:
Patrem multarum gentium posui te; et augeam te ualde ualde et ponam te in gentes, et reges ex te exibunt.
Et dabo tibi ex Sarra filium, et benedicam illum, et erit in nationes, et reges gentium ex eo erunt (quam
promissionem nunc in Christo cernimus reddi), ex illo deinceps illi coniuges non uocantur in scripturis,
sicut antea uocabuntur, Abram et Sara, sed sicut eos nos ab initio uocauimus, quoniam sic iam uocantur
ab omnibus, Abrabam et Sarra. Cur autem mutatum sit nomen Abrahae, reddita est ratio: Quia patrem,
inquit, multarum gentium posui te. Hoc ergo significare intellegendum est Abraham; Abram uero, quod
ante uocabatur, interpretatur pater excelsus. De nomine autem mutato Sarrae non est reddita ratio; sed,
sicut aiunt, qui scripserunt interpretationes nominum Hebraeorum, quae his sacris litteris continentur,
Sara interpretatur princeps mea, Sarra autem uirtus. Vnde scriptum est in epistula ad Hebraeos: Fide et
ipsa Sarra uirtutem accepit ad emissionem seminis. Ambo enim seniores erant, sicut scriptura testatur; sed
illa etiam sterilis et cruore menstruo iam destituta, propter quod iam parere non posset, etiam si sterilis
non fuisset. Porro si femina ita sit prouectioris aetatis, ut ei solita mulierum adhuc fluant, de iuuene parere
potest, de seniore non potest; quamuis adhuc possit ille senior, sed de adulescentula gignere, sicut
Abraham post mortem Sarrae de Cettura potuit, quia uiuidam eius inuenit aetatem. Hoc ergo est, quod
mirum commendat apostolus, et ad hoc dicit Abrahae iam fuisse corpus emortuum, quoniam non ex omni
femina, cui adhuc esset aliquod pariendi tempus extremum, generare ipse in illa aetate adhuc posset. Ad
aliquid enim emortuum corpus intellegere debemus, non ad omnia. Nam si ad omnia non iam senectus
uiui, sed cadauer est mortui. Quamuis etiam sic solui soleat ista quaestio, quod de Cettura postea genuit
Abraham, quia donum gignendi, quod a Domino accepit, etiam post obitum mansit uxoris. Sed propterea
mihi uidetur illa, quam secuti sumus, huius quaestionis solutio praeferenda, quia centenarius quidem
senex, sed temporis nostri, de nulla potest femina gignere; non tunc, quando adhuc tamdiu uiuebant, ut
centum anni nondum facerent hominem decrepitae senectutis.
[XXIX] Item Deus apparuit Abrahae ad quercum Mambre in tribus uiris, quos dubitandum non est
angelos fuisse; quamuis quidam existiment unum in eis fuisse Dominum Christum, adserentes eum etiam
ante indumentum carnis fuisse uisibilem. Est quidem diuinae potestatis et inuisibilis, incorporalis
inmutabilisque naturae, sine ulla sui mutatione etiam mortalibus aspectibus apparere, non per id quod est,
sed per aliquid quod sibi subditum est; quid autem illi subditum non est? Verum tamen si propterea
confirmant horum trium aliquem fuisse Christum, quia, cum tres uidisset, ad Dominum singulariter est
locutus (sic enim scriptum est: Et ecce tres uiri stabant super eum, et uidens procucurrit in obuiam illis ab
ostio tabernaculi sui, et adorauit super terram et dixit: Domine, si inueni gratiam ante te, et cetera): cur