[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

alterum eorum, qui secundum Deum uiuunt; quas etiam mystice appellamus ciuitates duas, hoc est duas
societates hominum, quarum est una quae praedestinata est in aeternum regnare cum Deo, altera aeternum
supplicium subire cum diabolo. Sed iste finis est earum, de quo post loquendum est. Nunc autem quoniam
de exortu earum siue in angelis, quorum numerus ignoratur a nobis, siue in duobus primis hominibus satis
dictum est, iam mihi uidetur earum adgrediendus excursus, ex quo illi duo generare coeperunt, donec
homines generare cessabunt. Hoc enim uniuersum tempus siue saeculum, in quo cedunt morientes
succeduntque nascentes, istarum duarum ciuitatum, de quibus disputamus, excursus est.
Natus est igitur prior Cain ex illis duobus generis humani parentibus, pertinens ad hominum ciuitatem,
posterior Abel, ad ciuitatem Dei. Sicut enim in uno homine, quod dixit apostolus, experimur, quia non
primum quod spiritale est, sed quod animale, postea spiritale (unde unusquisque, quoniam ex damnata
propagine exoritur, primo sit necesse est ex Adam malus atque carnalis; quod si in Christum renascendo
profecerit, post erit bonus et spiritalis): sic in uniuerso genere humano, cum primum duae istae coeperunt
nascendo atque moriendo procunere ciuitates, prior est natus ciuis huius saeculi, posterius autem isto
peregrinus in saeculo et pertinens ad ciuitatem Dei, gratia praedestinatus gratia electus, gratia peregrinus
deorsum gratia ciuis sursum. Nam quantum ad ipsum adtinet, ex eadem massa oritur, quae originaliter est
tota damnata; sed tamquam figulus Deus (hanc enim similitudinem non inpudenter, sed prudenter
introducit apostolus) ex eadem massa fecit aliud uas in honorem, aliud in contumeliam. Prius autem
factum est uas in contumeliam, post uero alterum in honorem, quia et in ipso uno, sicut iam dixi, homine
prius est reprobum, unde necesse est incipiamus et ubi non est necesse ut remaneamus, posterius uero
probum, quo proficientes ueniamus et quo peruenientes maneamus. Proinde non quidem omnis homo
malus erit bonus, nemo tamen erit bonus qui non erat malus; sed quanto quisque citius mutatur in melius,
hoc in se facit nominari, quod adprehendit, celerius et posteriore cooperit uocabulum prius. Scriptum est
itaque de Cain, quod condiderit ciuitatem; Abel autem tamquam peregrinus non condidit. Superna est
enim sanctorum ciuitas, quamuis hic pariat ciues, in quibus peregrinatur, donec regni eius tempus
adueniat, cum congregatura est omnes in suis corporibus resurgentes, quando eis promissum dabitur
regnum, ubi cum suo principe rege saeculorum sine ullo temporis fine regnabunt.
[II] Vmbra sane quaedam ciuitatis huius et imago prophetica ei significandae potius quam praesentandae
seruiuit in terris, quo eam tempore demonstrari oportebat, et dicta est etiam ipsa ciuitas sancta merito
significantis imaginis, non expressae, sicut futura est, ueritatis. De hac imagine seruiente et de illa, quam
significat, libera ciuitate sic apostolus ad Galatas loquitur: Dicite mihi, inquit, sub lege uolentes esse
legem non audistis? Scriptum est enim, quod Abraham duos filios habuit, unum de ancilla et unum de
libera. Sed ille quidem, qui de ancilla, secundum carnem natus est, qui autem de libera, per
repromissionem; quae sunt in allegoria. Haec enim sunt duo testamenta, unum quidem a monte Sina in
seruitutem generans, quod est Agar; Sina enim mons est in Arabia, quae coniuncta est huic quae nunc est
Hierusalem, seruit enim cum filiis suis. Quae autem sursum est Hierusalem, libera est, quae est mater
nostra. Scriptum est enim: Laetare sterilis, quae non paris, erumpe et exclama, quae non parturis;
quoniam multi filii desertae, magis quam eius quae habet uirum. Nos autem, fratres, secundum Isaac
promissionis filii sumus. Sed sicut tunc, qui secundum carnem natus fuerat, persequebatur eum, qui
secundum spiritum: ita et nunc. Sed quid dicit scriptura? Eice ancillam et filium eius; non enim heres erit
filius ancillae cum filio liberae. Nos autem, fratres, non sumus ancillae filii, sed liberae, qua libertate
Christus nos liberauit. Haec forma intellegendi de apostolica auctoritate descendens locum nobis aperit,
quem ad modum scripturas duorum testamentorum, ueteris et noui, accipere debeamus. Pars enim
quaedam terrenae ciuitatis imago caelestis ciuitatis effecta est, non se significando, sed alteram, et ideo
seruiens. Non enim propter se ipsam, sed propter aliam significandam est instituta, et praecedente alia
significatione et ipsa praefigurans praefigurata est. Namque Agar ancilla Sarrae eiusque filius imago
quaedam huius imaginis fuit; et quoniam transiturae erant umbrae luce ueniente, ideo dixit libera Sarra,
quae significabat liberam ciuitatem, cui rursus alio modo significandae etiam illa umbra seruiebat: Eice
ancillam et filium eius; non enim heres erit filius ancillae cum filio meo Isaac, quod ait apostolus: Cum
filio liberae. Inuenimus ergo in terrena ciuitate duas formas, unam suam praesentiam demonstrantem,
alteram caelesti ciuitati significandae sua praesentia seruientem. Parit autem ciues terrenae ciuitatis
peccato uitiata natura, caelestis uero ciuitatis ciues parit a peccato naturam liberans gratia; unde illa
uocantur uasa irae, ista uasa misericordiae. Significatum est hoc etiam in duobus filiis Abrahae, quod
unus de ancilla, quae dicebatur Agar, secundum carnem natus est Ismael, alter est autem de Sarra libera
secundum repromissionem natus Isaac. Vterque quidem de semine Abrahae; sed illum genuit