[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

cognitione monstrauit; propter quod ipse Dominus ait: Lex et prophetae usque ad Iohannem. Sed istorum
quinque prophetatio ex euangelio nobis nota est, ubi et ipsa uirgo mater Domini ante Iohannem
prophetasse inuenitur. Sed hanc istorum prophetiam Iudaei reprobi non accipiunt; acceperunt autem, qui
ex eius innumerabiles euangelio crediderunt. Tunc enim uere Israel diuisus est in duo diuisione illa, quae
per Samuelem prophetam Sauli regi est inmutabilis praenuntiata. Malachiam uero, Aggaeum, Zachariam
et Esdram etiam Iudaei reprobi in auctoritatem diuinam receptos nouissimos habent. Sunt enim et scripta
eorum, sicut aliorum, qui in magna multitudine prophetarum perpauci ea scripserunt, quae auctoritatem
canonis obtinerent. De quorum praedictis, quae ad Christum ecclesiamque eius pertinent, nonnulla mihi in
hoc opere uideo esse ponenda; quod commodius fiet adiuuante Domino sequenti libro, ne hunc tam
prolixum ulterius oneremus.
LIBER XVIII
[I] De ciuitatum duarum, quarum Dei una, saeculi huius est altera, in qua est, quantum ad hominum genus
pertinet, etiam ista peregrina, exortu et procursu et debitis finibus me scripturum esse promisi, cum prius
inimicos ciuitatis Dei, qui conditori eius Christo deos suos praeferunt et liuore sibi perniciosissimo
atrociter inuident Christianis, quantum me adiuuaret eius gratia, refellissem, quod uoluminibus decem
prioribus feci. De hac uero mea, quam modo commemoraui, tripertita promissione decimum sequentibus
quattuor libris ambarum est digestus exortus, deinde procursus ab homine primo usque ad diluuium libro
uno, qui est huius operis quintus decimus, atque inde usque ad Abraham rursus ambae, sicut in
temporibus, ita et in nostris litteris cucurrerunt. Sed a patre Abraham usque ad regum tempus
Israelitarum, ubi sextum decimum uolumen absoluimus, et inde usque ad ipsius in carne Saluatoris
aduentum, quo usque septimus decimus liber tenditur, sola uidetur in meo stilo cucurrisse Dei ciuitas;
cum in hoc saeculo non sola cucurrerit, sed ambae utique in genere humano, sicut ab initio, simul suo
procursu tempora uariauerint. Verum hoc ideo feci, ut prius, ex quo apertiores Dei promissiones esse
coeperunt, usque ad eius ex uirgine natiuitatem, in quo fuerant quae primo promittebantur implenda, sine
interpellatione a contrario alterius ciuitatis ista, quae Dei est, procurrens distinctius appareret; quamuis
usque ad reuelationem testamenti noui non in lumine, sed in umbra cucurrerit. Nunc ergo, quod
intermiseram, uideo esse faciendum, ut ex Abrahae temporibus quo modo etiam illa cucurrerit, quantum
satis uidetur, adtingam, ut ambae inter se possint consideratione legentium comparari.
[II] Societas igitur usquequaque mortalium diffusa per terras et in locorum quantislibet diuersitatibus
unius tamen¡ eiusdemque naturae quadam communione deuincta utilitates et cupiditates suas quibusque
sectantibus, dum id quod appetitur aut nemini aut non omnibus sufficit, quia non est id ipsum, aduersus se
ipsam plerumque diuiditur, et pars partem, quae praeualet, opprimit. Victrici enim uicta succumbit,
dominationi scilicet uel etiam libertati qualemcumque pacem praeferens ac salutem, ita ut magnae fuerint
admirationi, qui perire quam seruire maluerunt. Nam in omnibus fere gentibus quodam modo uox naturae
ista personuit, ut subiugari uictoribus mallent, quibus contigit uinci, quam bellica omnifariam uastatione
deleri. Hinc factum est, ut non sine Dei prouidentia, in cuius potestate est, ut quisque bello &ltaut&lg
subiugetur aut subiuget, quidam essent regnis praediti, quidam regnantibus subditi. Sed inter plurima
regna terrarum, in quae terrenae utilitatis uel cupiditatis est diuisa societas (quam ciuitatem mundi huius
uniuersali uocabulo nuncupamus), duo regna cernimus longe ceteris prouenisse clariora, Assyriorum
primum, deinde Romanorum, ut temporibus, ita locis inter se ordinata atque distincta. Nam quo modo
illud prius, hoc posterius: eo modo illud in Oriente, hoc in Occidente surrexit; denique in illius fine huius
initium confestim fuit. Regna cetera ceterosque reges uelut adpendices istorum dixerim.
Ninus ergo iam secundus rex erat Assyriorum, qui patri suo Belo successerat, regni illius primo regi,
quando in terra Chaldaeorum natus est Abraham. Erat etiam tempore illo regnum Sicyoniorum admodum
paruum, a quo ille undecumque doctissimus Marcus Varro scribens de gente populi Romani, uelut
antiquo tempore, exorsus est. Ab his enim Sicyoniorum regibus ad Athenienses peruenit, a quibus ad
Latinos, inde Romanos. Sed ante conditam Romam in comparatione regni Assyriorum perexigua ista
memorantur; quamuis Athenienses in Graecia plurimum claruisse fateatur etiam Sallustius Romanus
historicus; plus tamen fama quam re ipsa. Nam loquens de illis: "Atheniensium, inquit, res gestae, sicuti
ego existimo, satis amplae magnificaeque fuere; uerum aliquanto minores tamen, quam fama feruntur.
Sed quia prouenere ibi scriptorum magna ingenia, per terrarum orbem Atheniensium facta pro maximis
celebrantur. Ita eorum qui fecere uirtus tanta habetur, quantum eam uerbis potuere extollere praeclara