[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

horarum aut dierum aut mensum aut annorum etiam quantitates, sed tam magna spatia, quanta illa summa
conprehendit annorum, quae iam dici a quibuslibet computatoribus non potest, quae tamen momentorum
minutatim detractione consumitur, et detrahantur haec tanta spatia non semel atque iterum saepiusque,
sed semper: quid fit, quid agitur, quando numquam ad initium, quod omnino nullum est, peruenitur?
Quapropter quod nos modo quaerimus post quinque milia et quod excurrit annorum, possent et posteri
etiam post annorum sescentiens miliens eadem curiositate requirere, si in tantum haec mortalitas
hominum exoriendo et occubando et inperita perseueraret infirmitas. Potuerunt et qui fuerunt ante nos
ipsis recentibus hominis creati temporibus istam mouere quaestionem. Ipse denique primus homo uel
postridie uel eodem die postea quam factus est potuit inquirere, cur non ante sit factus; et quandocumque
antea factus esset, non uires tunc alias et alias nunc uel etiam postea ista de initio rerum temporalium
controuersia reperiret.
[XIV] Hanc autem se philosophi mundi huius non aliter putauerunt posse uel debere dissoluere, nisi ut
circuitus temporum inducerent, quibus eadem semper fuisse renouata atque repetita in rerum natura atque
ita deinceps fore sine cessatione adseuerarent uolumina uenientium et praetereuntium saeculorum; siue in
mundo permanente isti circuitus fierent, siue certis interuallis oriens et occidens mundus eadem semper
quasi noua, quae transacta et uentura sunt, exhiberet. A quo ludibrio prorsus inmortalem animam, etiam
cum sapientiam perceperit, liberare non possunt, euntem sine cessatione ad falsam beatitudinem et ad
ueram miseriam sine cessatione redeuntem. Quo modo enim uera beatitudo est, de cuius numquam
aeternitate confiditur, dum anima uenturam miseriam aut inperitissime in ueritate nescit aut infelicissime
in beatitudine pertimescit? At si ad miserias numquam ulterius reditura ex his ad beatitudinem pergit: fit
ergo aliquid noui in tempore, quod finem non habet temporis. Cur non ergo et mundus? cur non et homo
factus in mundo? ut illi nescio qui falsi circuitus a falsis sapientibus fallacibusque comperti in doctrina
sana tramite recti itineris euitentur.
Nam quidam et illud, quod legitur in libro Salomonis, qui uocatur ecclesiastes: Quid est quod fuit? Ipsum
quod erit. Et quid est quod factum est? Ipsum quod fiet; et non est omne recens sub sole. Qui loquetur et
dicet: Ecce hoc nouum est: iam fuit saeculis quae fuerunt ante nos, propter hos circuitus in eadem
redeuntes et in eadem cuncta reuocantes dictum intellegi uolunt; quod ille aut de his rebus dixit, de quibus
superius loquebatur, hoc est de generationibus aliis euntibus, aliis uenientibus, de solis anfractibus, de
torrentium lapsibus; aut certe de omnium rerum generibus, quae oriuntur atque occidunt. Fuerunt enim
homines ante nos, sunt et nobiscum, erunt et post nos; ita quaeque animantia uel arbusta. Monstra quoque
ipsa, quae inusitata nascuntur, quamuis inter se diuersa sint et quaedam eorum semel facta narrentur,
tamen secundum id, quod generaliter miracula et monstra sunt, utique et fuerunt et erunt, nec recens et
nouum est, ut monstrum sub sole nascatur. Quamuis haec uerba quidam sic intellexerint, tamquam in
praedestinatione Dei iam facta fuisse omnia sapiens ille uoluisset intellegi, et ideo nihil recens esse sub
sole. Absit autem a recta fide, ut his Salomonis uerbis illos circuitus significatos esse credamus, quibus
illi putant sic eadem temporum temporaliumque rerum uolumina repeti, ut uerbi gratia, sicut isto saeculo
Plato philosophus in urbe Atheniensi et in ea schola, quae Academia dicta est, discipulos docuit, ita per
innumerabilia retro saecula multum quidem prolixis interuallis, sed tamen.certis, et idem Plato et eadem
ciuitas et eadem schola idemque discipuli repetiti et per innumerabilia deinde saecula repetendi sint.
Absit, inquam, ut nos ista credamus. Semel enim Christus mortuus est pro peccatis nostris; surgens autem
a mortuis iam non moritur, et mors ei ultra non dominabitur, et nos post resurrectionem semper cum
Domino erimus, cui modo dicimus, quod sacer admonet psalmus: Tu, Domine, seruabis nos et custodies
nos a generatione hac et in aeternum. Satis autem istis existimo conuenire quod sequitur: In circuitu impii
ambulabunt; non quia per circulos, quos opinantur, eorum uita est recursura, sed quia modo talis est
erroris eorum uia, id est falsa doctrina.
[XV] Quid autem mirum est, si in his circuitibus errantes nec aditum nec exitum inueniunt? quia genus
humanum atque ista nostra mortalitas nec quo initio coepta sit sciunt, nec quo fine claudatur; quando
quidem altitudinem Dei penetrare non possunt, qua, cum ipse sit aeternus et sine initio, ab aliquo tamen
initio exorsus est tempora et hominem, quem numquam antea fecerat, fecit in tempore, non tamen nouo et
repentino, sed inmutabili aeternoque consilio. Quis hanc ualeat altitudinem inuestigabilem uestigare et
inscrutabilem perscrutari, secundum quam Deus hominem temporalem, ante quem nemo umquam
hominum fuit, non mutabili uoluntate in tempore condidit et genus humanum ex uno multiplicauit?
Quando quidem psalmus ipse cum praemisisset atque dixisset: Tu, Domine, seruabis nos et custodies nos
a generatione hac et in aeternum, ac deinde repercussisset eos, in quorum stulta impiaque doctrina nulla