[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

More documents

Recommendations

Info

uitium est dantis potestatem uel ipsius etiam potestatis, sed animae peruerse amantis potestatem suam potentioris iustiore contempta. Ac per hoc qui peruerse amat cuiuslibet naturae bonum, etiamsi adipiscatur, ipse fit in bono malus et miser meliore priuatus. [IX] Cum ergo malae uoluntatis efficiens naturalis uel, si dici potest, essentialis nulla sit causa (ab ipsa quippe incipit spirituum mutabilium malum, quo minuitur atque deprauatur naturae bonum, nec talem uoluntatem facit nisi defectio, qua deseritur Deus, cuius defectionis etiam causa utique deficit): si dixerimus nullam esse efficientem causam etiam uoluntatis bonae, cauendum est, ne uoluntas bona bonorum angelorum non facta, sed Deo coaeterna esse credatur. Cum ergo ipsi facti sint, quo modo illa non esse facta dicetur? Porro quia facta est, utrum cum ipsis facta est, an sine illa fuerunt prius? Sed si cum ipsis, non dubium quod ab illo facta sit, a quo et ipsi; simulque ut facti sunt, ei, a quo facti sunt, amore, cum quo facti sunt, adhaeserunt; eoque sunt isti ab illorum societate discreti, quod illi in eadem bona uoluntate manserunt, isti ab ea deficiendo mutati sunt, mala scilicet uoluntate hoc ipso quod a bona defecerunt; a qua non defecissent, si utique noluissent. Si autem boni angeli fuerunt prius sine bona uoluntate eamque in se ipsi Deo non operante fecerunt: ergo meliores a se ipsis quam ab illo facti sunt? Absit. Quid enim erant sine bona uoluntate nisi mali? Aut si propterea non mali, quia nec mala uoluntas eis inerat (neque enim ab ea, quam nondum coeperant habere, defecerant), certe nondum tales, nondum tam boni quam esse cum bona uoluntate coeperunt. At si non potuerunt se ipsos facere meliores; quam eos ille fecerat, quo nemo melius quicquam facit: profecto et bonam uoluntatem, qua meliores essent, nisi operante adiutorio Creatoris habere non possent. Et cum id egit eorum uoluntas bona, ut non ad se ipsos, qui minus erant, sed ad illum, qui summe est, conuerterentur eique adhaerentes magis essent eiusque participatione sapienter beateque uiuerent: quid aliud ostenditur nisi uoluntatem quamlibet bonam inopem fuisse in solo desiderio remansuram, nisi ille, qui bonam naturam ex nihilo sui capacem fecerat, ex se ipso faceret inplendo meliorem, prius faciens excitando auidiorem? Nam et hoc discutiendum est, si boni angeli ipsi in se fecerunt bonam uoluntatem, utrum aliqua eam an nulla uoluntate fecerunt. Si nulla, utique nec fecerunt. Si aliqua, utrum mala an bona? Si mala, quo modo esse potuit mala uoluntas bonae uoluntatis effectrix? Si bona, iam ergo habebant. Et istam quis fecerat nisi ille, qui eos cum bona uoluntate, id est cum amore casto, quo illi adhaererent, creauit, simul eis et condens naturam et largiens gratiam? Vnde sine bona uoluntate, hoc est Dei amore, numquam sanctos angelos fuisse credendum est. Isti autem, qui, cum boni creati essent, tamen mali sunt (mala propria uoluntate, quam bona natura non fecit, nisi cum a bono sponte defecit, ut mali causa non sit bonum, sed defectus a bono), aut minorem acceperunt diuini amoris gratiam quam illi, qui in eadem perstiterunt, aut si utrique boni aequaliter creati sunt, istis mala uoluntate cadentibus illi amplius adiuti ad eam beatitudinis plenitudinem, unde se numquam casuros certissimi fierent, peruenerunt; sicut iam etiam in libro, quem sequitur iste, tractauimus. Confitendum est igitur cum debita laude Creatoris non ad solos sanctos homines pertinere, uerum etiam de sanctis angelis posse dici, quod caritas Dei diffusa sit in eis per Spiritum sanctum, qui datus est eis; nec tantum hominum, sed primitus praecipueque angelorum bonum esse, quod scriptum est: Mihi autem adhaerere Deo bonum est. Hoc bonum quibus commune est, habent et cum illo cui adhaerent et inter se sanctam societatem et sunt una ciuitas Dei eademque uiuum sacrificium eius uiuumque templum eius. Cuius pars, quae coniungenda inmortalibus angelis ex mortalibus hominibus congregatur et nunc mutabiliter peregrinatur in terris uel in eis, qui mortem obierunt, secretis animarum receptaculis sedibusque requiescit, eodem Deo creante quem ad modum exorta sit, sicut de angelis dictum est, iam uideo esse dicendum. Ex uno quippe homine, quem primum Deus condidit, humanum genus sumpsit exordium secundum sanctae scripturae fidem, quae mirabilem auctoritatem non inmerito habet in orbe terrarum atque in omnibus gentibus, quas sibi esse credituras inter cetera uera, quae dixit, uera diuinitate praedixit. [X] Omittamus igitur coniecturas hominum nescientium quid loquantur de natura uel institutione generis humani. Alii namque, sicut de ipso mundo crediderunt, semper fuisse homines opinantur. Vnde ait et Apuleius, cum hoc animantium genus describeret: "Singillatim mortales, cuncti tamen uniuerso genere perpetui." Et cum illis dictum fuerit, si semper fuit humanum genus, quonam modo uerum eorum loquatur historia narrans qui fuerint quarumque rerum inuentores, qui primi liberalium disciplinarum aliarumque artium institutores, uel a quibus primum. illa uel illa regio parsque terrarum, illa atque illa insula incoli coeperit, respondent diluuiis et conflagrationibus per certa interualla temporum non quidem omnia, sed plurima terrarum ita uastari, ut redigantur homines ad exiguam paucitatem, ex quorum progenie rursus multitudo pristina reparetur; ac sic identidem reperiri et institui quasi prima, cum restituantur potius, quae
fuerant illis nimiis uastationibus interrupta et extincta; ceterum hominem nisi ex homine existere omnino non posse. Dicunt autem quod putant, non quod sciunt. [XI] Fallunt eos etiam quaedam mendacissimae litterae, quas perhibent in historia temporum multa annorum milia continere, cum ex litteris sacris ab institutione hominis nondum completa annorum sex milia computemus. Vnde ne multa disputem quem ad modum illarum litterarum, in quibus longe plura annorum milia referuntur, uanitas refellatur et nulla in illis rei huius idonea reperiatur auctoritas: illa epistula Alexandri Magni ad Olympiadem matrem suam, quam scripsit narrationem cuiusdam Aegyptii sacerdotis insinuans, quam protulit ex litteris quae sacrae apud illos haberentur, continet etiam regna, quae Graeca quoque nouit historia; in quibus regnum Assyriorum in eadem epistula Alexandri quinque milia excedit annorum; in Graeca uero historia mille ferme et trecentos habet ab ipsius Beli principatu, quem regem et ille Aegyptius in eiusdem regni ponit exordio; Persarum autem et Macedonum imperium usque ad ipsum Alexandrum, cui loquebatur, plus quam octo annorum milia ille constituit, cum apud Graecos Macedonum usque ad mortem Alexandri quadringenti octoginta quinque reperiantur, Persarum uero, donec ipsius Alexandri uictoria finiretur, ducenti et triginta tres computentur. Longe itaque hi numeri annorum illis Aegyptiis sunt minores, nec eis, etiamsi ter tantum computarentur, aequarent. Perhibentur enim Aegyptii quondam tam breues annos habuisse, ut quaternis mensibus finirentur; unde annus plenior et uerior, qualis nunc et nobis et illis est, tres eorum annos complectebatur antiquos. Sed ne sic quidem, ut dixi, Graeca Aegyptiae numero temporum concordat historia. Et ideo Graecae potius fides habenda est, quia ueritatem non excedit annorum, qui litteris nostris, quae uere sacrae sunt, continentur. Porro si haec epistula Alexandri, quae maxime innotuit, multum abhorret in spatiis temporum a probabili fide rerum: quanto minus credendum est illis litteris, quas plenas fabulosis uelut antiquitatibus proferre uoluerint contra auctoritatem notissimorum diuinorumque librorum, quae totum orbem sibi crediturum esse praedixit, et cui totus orbis, sicut ab ea praedictum est, credidit; quae uera se narrasse praeterita ex his, quae futura praenuntiauit, cum tanta ueritate inplentur, ostendit. [XII] Alii uero, qui mundum istum non existimant sempiternum, siue non eum solum,sed innumerabiles opinentur, siue solum quidem esse, sed certis saeculorum interuallis innumerabiliter oriri et occidere, necesse est fateantur hominum genus prius sine hominibus gignentibus extitisse. Neque enim ut alluuionibus incendiisque terrarum, quas illi non putant toto prorsus orbe contingere, et ideo paucos homines, ex quibus multitudo pristina reparetur, semper remanere contendunt, ita et hi possunt putare, quod aliquid hominum pereunte mundo relinquatur in mundo; sed sicut ipsum mundum ex materia sua renasci existimant, ita in illo ex elementis eius genus humanum ac deinde a parentibus progeniem pullulare mortalium, sicut aliorum animalium. [XIII] Quod autem respondimus, cum de mundi origine quaestio uerteretur, eis, qui nolunt credere non eum semper fuisse, sed esse coepisse, sicut etiam Plato apertissime confitetur, quamuis a nonnullis contra quam loquitur sensisse credatur: hoc etiam de prima hominis conditione responderim, propter eos, qui similiter mouentur, cur homo per innumerabilia atque infinita retro tempora creatus non sit tamque sero sit creatus, ut minus quam sex milia sint annorum, ex quo esse coepisse in sacris litteris inuenitur. Si enim breuitas eos offendit temporis, quod tam pauci eis uidentur anni, ex quo institutus homo in nostris auctoritatibus legitur: considerent nihil esse diuturnum , in quo est aliquid extremum, et omnia saeculorum spatia definita, si aeternitati interminae comparentur, non exigua existimanda esse, sed nulla. Ac per hoc si non quinque uel sex, uerum etiam sexaginta milia siue sescenta, aut sexagiens aut sescentiens aut sescentiens miliens dicerentur annorum, aut itidem per totidem totiens multipficaretur haec summa, ubi iam nullum numeri nomen haberemus, ex quo Deus hominem fecit: similiter quaeri posset, cur ante non fecerit. Dei quippe ab hominis creatione cessatio retrorsus aeterna sine initio tanta est, ut, si ei conferatur quamlibet magna et ineffabilis numerositas temporum, quae tamen fine conclusa certi spatii terminatur, nec saltem tanta uideri debeat, quanta si umoris breuissimam guttam uniuerso mari, etiam quantum oceanus circumfluit, comparemus; quoniam istorum duorum unum quidem perexiguum est, alterum incomparabiliter magnum, sed utrumque finitum; illud uero temporis spatium, quod ab aliquo initio progreditur et aliquo termino cohercetur, magnitudine quantacumque tendatur, comparatum illi, quod initium non habet, nescio utrum pro minimo an potius pro nullo deputandum est. Hinc eum si a fine uel breuissma singillatim momenta detrahantur, decrescente numero licet tam ingenti, ut uocabulum non inueniat, retrorsum redeundo (tamquam si hominis dies ab illo, in quo nunc uiuit, usque ad illum, in quo natus est, detrahas) quandoque ad initium illa detractio perducetur. Si autem detrahantur retrorsus in spatio, quod a nullo coepit exordio, non dico singillatim minuta momenta uel
Page 1 and 2:
LIBER I [Pr] Gloriosissimam ciuitat
Page 3 and 4:
Ita uero, qui ea quae laudarent max
Page 5 and 6:
numquid pietatem? numquid interiori
Page 7 and 8:
effuderit atque hoc ad eum sepelien
Page 9 and 10:
suum, ad hoc eam pergentem sanctam
Page 11 and 12:
sed utrum fuerit faciendum. Sana qu
Page 13 and 14:
[XXVIII] Non itaque uobis, o fidele
Page 15 and 16:
potuistis aduersis. Volebat uos ill
Page 17 and 18:
qualiumcumque senatorum uel quoruml
Page 19 and 20:
cum deo fit ista tam nefaria, tam i
Page 21 and 22:
tenebras, quos inuehunt metus, quas
Page 23 and 24:
serui, utriuslibet sexus, etiam pes
Page 25 and 26:
Cinna et Carbo, ut in bella etiam p
Page 27 and 28:
cerneret, securus imitaretur. Ne qu
Page 29 and 30:
potius etiam ista contemnere, quam
Page 31 and 32:
armis rem publicam recuperare molie
Page 33 and 34:
Primo enim sub ipsis regibus, excep
Page 35 and 36:
laudans eum in libris de re publica
Page 37 and 38:
primum creauit, atque illa fame inu
Page 39 and 40:
singulasque bullas, miserabilia dig
Page 41 and 42:
quantum graue erat, tanto auri pond
Page 43 and 44:
ipse iuuenis, cuius dignitatem ac p
Page 45 and 46:
Nescio utrum quisquam ita desipiat,
Page 47 and 48:
florentibus frumentis deam Floram,
Page 49 and 50:
innumerabilia, cum dicunt omnia sid
Page 51 and 52:
[XIX] Tantum sane huic uelut numini
Page 53 and 54:
felicem. Ipsi ergo dii si per augur
Page 55 and 56:
mala sunt et propterea nullo modo d
Page 57 and 58:
Cui sententiae suae testem adhibet
Page 59 and 60:
deinde in una domo eisdem alimentis
Page 61 and 62:
sexum diuersum a fratre non haberet
Page 63 and 64:
dictum est: Semel locutus est, inte
Page 65 and 66:
daemoniis immolarent, tamen "laudis
Page 67 and 68:
intellegibilis pulchritudinis non r
Page 69 and 70:
quae multo minus quam filii diligun
Page 71 and 72:
[XX] Solent philosophi, qui finem b
Page 73 and 74:
propter caritatem felicitatis aeter
Page 75 and 76:
ioculariter in mimo fieri solet, pe
Page 77 and 78:
docet uerus Deus, dator uitae aeter
Page 79 and 80:
purgata et aliena. Hoc si ita esset
Page 81 and 82:
appellatum uolunt, quod mares in co
Page 83 and 84:
Hanc libertatem Varro non habuit; t
Page 85 and 86:
debuerunt quam Ianus seminis admiss
Page 87 and 88:
omnes partes quattuor animarum esse
Page 89 and 90:
una spica alter ad curam geniculi,
Page 91 and 92:
mendaces, ubi eum non solum non duc
Page 93 and 94:
Redeat ergo ab hac, quam theologian
Page 95 and 96:
XVII] Istos uero deos selectos uide
Page 97 and 98:
dies festi et quidquid aliud ad eam
Page 99 and 100:
sapientem profiteri arrogantissimum
Page 101 and 102:
minutissimis corpusculis, quae nec
Page 103 and 104:
quod notum est Dei, manifestum est
Page 105 and 106:
quando quidem humanis capiuntur aff
Page 107 and 108:
dixisse perhibent, isti ad deos per
Page 109 and 110: audebant tamen omnino indignos dice
Page 111 and 112: titulum ille psalmus accepit, ubi d
Page 113 and 114: illa cum sacrificaret, inuenit hord
Page 115 and 116: passionibus et perturbationibus ani
Page 117 and 118: [IX] Quales igitur mediatores sunt
Page 119 and 120: quantum possunt, ad consequendam be
Page 121 and 122: ne uia teneatur, inpediunt. Quando
Page 123 and 124: adferant, cur eos tamquam adiutores
Page 125 and 126: finis, quo referret omnia quae ager
Page 127 and 128: superauit. Denique in tertia plaga
Page 129 and 130: soli et lunae aut cuicumque caelest
Page 131 and 132: etiam dicam: si tantum hi mirabilib
Page 133 and 134: [XX] Vnde uerus ille mediator, in q
Page 135 and 136: cum impiis non possunt esse communi
Page 137 and 138: opprobrium, excelsam uidelicet sapi
Page 139 and 140: euertendi. Quod etiamsi uerum esset
Page 141 and 142: quorum multa uidemus impleta, ex qu
Page 143 and 144: dixerint, necesse est dicant etiam
Page 145 and 146: deinde omnia creando disposita sint
Page 147 and 148: in paradiso, quam quilibet iustus i
Page 149 and 150: sententia, si, cum lux prima illa f
Page 151 and 152: mitiorisque malitiae, et certe ante
Page 153 and 154: quodam modo radiatur, ut de his omn
Page 155 and 156: illud, quod dictum est: In principi
Page 157 and 158: expleat indigentiam suam nisi utiqu
Page 159: onae, non facit alter in altero uol
Page 163 and 164: liberationis et beatitudinis animae
Page 165 and 166: diuinam omnino inmutabilem, cuiusli
Page 167 and 168: nouitas in ea facta est quae numqua
Page 169 and 170: quanto potius non nisi Deum debemus
Page 171 and 172: soluta est; ubi dictum est ad hoc r
Page 173 and 174: diebus horis momentisque singulis a
Page 175 and 176: deputandam, quia uidelicet eius per
Page 177 and 178: [XIX] Nunc de corporibus primorum h
Page 179 and 180: animale fuisse non dubium est, nequ
Page 181 and 182: Spiritus in scripturis sanctis Grae
Page 183 and 184: piscium), sed et aliis multis modis
Page 185 and 186: [V] Non igitur opus est in peccatis
Page 187 and 188: potest nisi bona. Quid autem magnum
Page 189 and 190: peccatum. Aut si nullius omnino gen
Page 191 and 192: transgressionis postea subsecutum e
Page 193 and 194: additur, non fere adsolet animo occ
Page 195 and 196: fuit felicitatis ignari, nisi per h
Page 197 and 198: defuncto nullus inueniebatur anheli
Page 199 and 200: alterum eorum, qui secundum Deum ui
Page 201 and 202: exortum est, quem ad modum aduersus
Page 203 and 204: qui tunc esse potuerunt, scriptorem
Page 205 and 206: nolentes derogare fidem codicibus,
Page 207 and 208: prius detracto, post reddito, tale
Page 209 and 210: suis, quando fratres sororesque con
Page 211 and 212:
consummauit Deus omnia opera sua. S
Page 213 and 214:
nomen Domini Dei? Hoc est quippe in
Page 215 and 216:
origo non claruit patribus, a quibu
Page 217 and 218:
curuis, sed rectis lineis longe lat
Page 219 and 220:
quibus non solum narrentur praeteri
Page 221 and 222:
intellegebat, abscederet nec se nis
Page 223 and 224:
homines sunt. [IX] Quod uero et ant
Page 225 and 226:
pauciores, maturius ubi plures. San
Page 227 and 228:
Mesopotamia&lg, sed ad totum illud
Page 229 and 230:
[XXII] Hoc responso promissionis ac
Page 231 and 232:
temperanter, ancilla obtemperanter,
Page 233 and 234:
non et illud aduertunt, duos ex eis
Page 235 and 236:
filii concubinarum, sed non perueni
Page 237 and 238:
surrexit Iacob de somno suo et dixi
Page 239 and 240:
postea diuinitus missus in potestat
Page 241 and 242:
nosceretur, ad terrenam ciuitatem p
Page 243 and 244:
transierunt terram. Mortui enim est
Page 245 and 246:
commemoratum est illo dicente proph
Page 247 and 248:
super te, et diuidetur Israel in du
Page 249 and 250:
inimicus in eo et filius iniquitati
Page 251 and 252:
Domus enim Dauid propter genus Daui
Page 253 and 254:
Deus, antequam in illa ciuitate per
Page 255 and 256:
uita illius et inmutatae uiae eius.
Page 257 and 258:
cognitione monstrauit; propter quod
Page 259 and 260:
fratres adhuc Isaac auo eorum uiuen
Page 261 and 262:
Haec Varro non credit, ne deorum na
Page 263 and 264:
aperta est, quam ut possimus eam si
Page 265 and 266:
Latini filia, quem postumum Aeneas
Page 267 and 268:
infidelium postea ueniet; dabunt au
Page 269 and 270:
intelleget puer meus et exaltabitur
Page 271 and 272:
tuos, et equitatio tua salus, hoc e
Page 273 and 274:
humanae miseriae profunditatem sicc
Page 275 and 276:
Hebraeas autem litteras a lege coep
Page 277 and 278:
munus acceperant, ut illarum script
Page 279 and 280:
sanctorum, quo nisi summum sacerdot
Page 281 and 282:
eorum linguis omnium gentium loquer
Page 283 and 284:
eum, sed a praesente quaesierunt di
Page 285 and 286:
possent, adhibens quasdam different
Page 287 and 288:
[III] Quid ergo istorum trium sit u
Page 289 and 290:
fuerint, ut ea sapiens uel non poss
Page 291 and 292:
ista necessitate miseriam eamque od
Page 293 and 294:
ita cauens, ut nulli socio se commi
Page 295 and 296:
in Deo; qui autem perperam, nec ill
Page 297 and 298:
peregrinam colligit societatem, non
Page 299 and 300:
quem Varro doctissimus Romanorum Io
Page 301 and 302:
doctissimi praedicant, audiatur tim
Page 303 and 304:
Nam per quot dies hoc iudicium tend
Page 305 and 306:
Item discipulis suis: Amen, inquit,
Page 307 and 308:
eorum non uixerunt, donec finiantur
Page 309 and 310:
conuertuntur ad fidem et usque in i
Page 311 and 312:
eius, qui non solum a morte, quae i
Page 313 and 314:
ecapitulando narrans quo modo sibi
Page 315 and 316:
mentem legentis exerceant, et pauca
Page 317 and 318:
iudicabuntur nouissimo manifestoque
Page 319 and 320:
Domini iudicabitur omnis terra et i
Page 321 and 322:
fallamur, atque ita ille inopinatus
Page 323 and 324:
introitus eius, aut quis ferre pote
Page 325 and 326:
uerum, id est in Christum nostrum,
Page 327 and 328:
Per hoc certe quod negari non potes
Page 329 and 330:
olfactum. Itemque repositum post di
Page 331 and 332:
sed ea, si uolumus, credimus, quae
Page 333 and 334:
naturam, quod Dei fit uoluntate, cu
Page 335 and 336:
dantes ignibus uitam; quia et iste
Page 337 and 338:
intellegamus hanc uitam de peccato
Page 339 and 340:
pollicentes; ac per hoc superabunt
Page 341 and 342:
ene, ut talem misericordiam reperia
Page 343 and 344:
haereses impias condiderunt exeunte
Page 345 and 346:
eis diligat, quod membra sunt Chris
Page 347 and 348:
putant habitare animas beatorum, no
Page 349 and 350:
nobilissimo philosopho paganorum. [
Page 351 and 352:
Saluatore contemnere. Scio in libro
Page 353 and 354:
defectum animi eius consolando erig
Page 355 and 356:
Audurus nomen est fundi, ubi eccles
Page 357 and 358:
Christus: curet mortui tanta possun
Page 359 and 360:
autem non redibit, ergo peribit. Qu
Page 361 and 362:
panis, unum corpus multi sumus. De
Page 363 and 364:
intimis ardentis sancti amoris medu
Page 365 and 366:
mala pertinet, quam tot tantorumque
Page 367 and 368:
sese diuersis coloribus uelut uesti
Page 369 and 370:
quicumque illos diligunt et adhuc u
Page 371 and 372:
corpora simul uitasque uideamus, qu
Page 373:
est, non mihi, sed Deo mecum gratia
show all

[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?