[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

intellegebat, abscederet nec se nisi ei, cum quo loqui poterat, adgregaret; et per linguas diuisae sunt
gentes dispersaeque per terras, sicut Deo placuit, qui hoc modis occultis nobisque inconprehensibilibus
fecit.
[V] Quod enim scriptum est: Et descendit Dominus uidere ciuitatem et turrem, quam aedificauerunt filii
hominum, hoc est non filii Dei, sed illa societas secundum hominem uiuens, quam terrenam dicimus
ciuitatem: non loco mouetur Deus, qui semper est ubique totus, sed descendere dicitur, cum aliquid facit
in terra, quod praeter usitatum naturae cursum mirabiliter factum praesentiam quodam modo eius
ostendat; nec uidendo discit ad tempus, qui numquam potest aliquid ignorare, sed ad tempus uidere et
cognoscere dicitur, quod uideri et cognosci facit. Non sic ergo uidebatur illa ciuitas, quo modo eam Deus
uideri fecit, quando sibi quantum displiceret ostendit. Quamuis possit intellegi Deus ad illam ciuitatem
descendisse, quia descenderunt angeli eius in quibus habitat; ut, quod adiunctum est: Et dixit Dominus
Deus: Ecce genus unum et labium unum omnium, et cetera, ac deinde additum: Venite et descendentes
confundamus ibi linguam eorum, recapitulatio sit, demonstrans quem ad modum factum sit, quod dictum
fuerat: Descendit Dominus. Si enim iam descenderat, quid sibi uult: Venite et descendentes confundamus
&ltquod intellegitur angelis dictum&lg, nisi quia per angelos descendebat, qui in angelis descendentibus
erat? Et bene non ait: "Venite et descendentes confundite", sed: Confundamus ibi linguam eorum;
ostendens ita se operari per ministros suos, ut sint etiam ipsi cooperatores Dei, sicut apostolus dicit: Dei
enim sumus cooperarii.
[VI] Poterat et illud, quando factus est homo, de angelis intellegi quod dictum est: Faciamus hominem,
quia non dixit: "Faciam"; sed quia sequitur ad imaginem nostram, nec fas est credere ad imaginem
angelorum hominem factum, aut eandem esse imaginem angelorum et Dei: recte illic intellegitur
pluralitas trinitatis. Quae tamen trinitas quia unus Deus est, etiam cum dixisset: "Faciamus": "Et fecit,
inquit, Deus hominem ad imaginem Dei", non dixit "fecerunt dii" aut "ad imaginem deorum". Poterat et
hic eadem intellegi trinitas, tamquam Pater dixerit ad Filium et Spiritum sanctum: Venite, et descendentes
confundamus ibi linguam eorum, si aliquid esset, quod angelos prohiberet intellegi, quibus potius
conuenit uenire ad Deum motibus sanctis, hoc est cogitationibus piis, quibus ab eis consulitur
incommutabilis Veritas, tamquam lex aeterna in illa eorum curia superna. Neque enim sibi ipsi sunt
ueritas, sed creatricis participes Veritatis ad illam mouentur, tamquam ad fontem uitae, ut, quod non
habent ex se ipsis, capiant ex ipsa. Et eorum stabilis est iste motus, quo ueniunt, qui non recedunt. Nec sic
loquitur angelis Deus, quo modo nos in uicem nobis uel Deo uel angelis uel ipsi angeli nobis siue per illos
Deus nobis, sed ineffabili suo modo; nobis autem hic indicatur nostro modo. Dei quippe sublimior ante
suum factum locutio ipsius sui facti est inmutabilis ratio, quae non habet sonum strepentem atque
transeuntem, sed uim sempiterne manentem et temporaliter operantem. Hac loquitur angelis sanctis, nobis
autem aliter longe positis. Quando autem etiam nos aliquid talis locutionis interioribus auribus capimus,
angelis propinquamus. Non itaque mihi adsidue reddenda ratio est in hoc opere de locutionibus Dei. Aut
enim Veritas incommutabilis per se ipsam ineffabiliter loquitur rationalis creaturae mentibus, aut per
mutabilem creaturam loquitur, siue spiritalibus imaginibus nostro spiritui siue corporalibus uocibus
corporis sensui.
Illud sane quod dictum est: Et nunc non deficient ex illis omnia, quae conati fuerint facere, non dictum est
confirmando, sed tamquam interrogando, sicut solet a comminantibus dici, quem ad modum ait quidam:
Non arma expedient totaque ex urbe sequentur? Sic ergo accipiendum est, tamquam dixerit: "Nonne
omnia deficient ex illis, quae conati fuerint facere?" Sed si ita dicatur, non exprimit comminantem.
Verum propter tardiusculos addidimus particulam, id est "ne", ut diceremus "nonne", quoniam uocem
pronuntiantis non possumus scribere.
Ex illis igitur tribus hominibus, Noe filiis, septuaginta tres, uel potius, ut ratio declaratura est, septuaginta
duae gentes totidemque linguae per terras esse coeperunt, quae crescendo et insulas impleuerunt. Auctus
est autem numerus gentium multo amplius quam linguarum. Nam et in Africa barbaras gentes in una
lingua plurimas nouimus.
[VII] Et homines quidem multiplicatio genere humano ad insulas inhabitandas nauigio transire potuisse,
quis ambigat? Sed quaestio est de omni genere bestiarum, quae sub cura hominum non sunt neque sicuti
ranae nascuntur ex terra, sed sola commixtione maris et feminae propagantur, sicut lupi atque huius modi
cetera, quo modo post diluuium, quo ea, quae in arca non erant, cuncta deleta sunt, etiam in insulis esse
potuerint, si reparata non sunt nisi ex his, quorum genera in utroque sexu arca seruauit. Possunt quidem
credi ad insulas natando transisse, sed proximas. Sunt autem quaedam tam longe positae a continentibus