[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

[XXIV] Sulla certe ipse, cuius tempora talia fuerunt, ut superiora, quorum uindex esse uidebatur, illorum
comparatione quaererentur, cum primum ad Vrbem contra Marium castra mouisset, adeo laeta exta
immolanti fuisse scribit Liuius, ut custodiri se Postumius haruspex uoluerit capitis supplicium subiturus,
nisi ea, quae in animo Sulla haberet, diis iuuantibus impleuisset. Ecce non discesserant adytis atque aris
relictis di, quando de rerum euentu praedicebant nihilque de ipsius Sullae correctione curabant.
Promittebant praesagando felicitatem magnam nec malam cupiditatem minando frangebant. Deinde cum
esset in Asia bellum Mithridaticum gerens, per Lucium Titium ei mandatum est a loue, quod esset
Mithridatem superaturus, et factum est. Ac postea molienti redire in Vrbem et suas amicorumque iniurias
ciuili sanguine ulcisci, iterum mandatum est ab eodem loue per militem quendam legionis sextae, prius se
de Mithridate praenuntiasse uictoriam, et tunc promittere daturum se potestatem, qua recuperaret ab
inimicis rem publicam non sine multo sanguine. Tum percontatus Sulla, quae forma militi uisa fuerit,
cum ille indicasset, eam recordatus est, quam prius ab illo audierat, qui de Mithridatica uictoria ab eodem
mandata pertulerat. Quid hic responderi potest, quare dii curauerint ueIut felicia ista nuntiare, et nullus
eorum curauerit Sullam monendo corrigere mala tanta facturum scelestis annis ciuilibus, qualia non
foedarent, sed auferrent omnino rem pubficam? Nempe intelleguntur daemones, sicut saepe dixi
notumque nobis est in litteris sacris resque ipsae satis indicant, negotium suum agere, ut pro diis
habeantur et colantur, ut ea illis exhibeantur, quibus hi qui exhibent sociati unam pessimam causam cum
eis habeant in iudicio Dei. Deinde cum uenisset Tarentum Sulla atque ibi sacrificasset, uidit in capite
uitulini iecoris similitudinem coronae aureae. Tunc Postumius haruspex ille respondit praeclaram
significare uictoriam iussitque ut extis illis solus uesceretur. Postea paruo interuallo seruus cuiusdam Luci
Pontii uaticinando clamauit: "A Bellona nuntius uenio, uictoria tua est, Sulla. w Deinde adiecit arsurum
esse Capitolium. Hoc cum dixisset, continuo egressus e castris postero ffie concitatior reuersus est et
Capitolium arsisse clamauit. Arserat autem re uera Capitolium. Quod quidem daemoni et praeuidere
facile fuit et celerrime nuntiare. Illud sane intende, quod ad causam maxime pertinet, sub qualibus diis
esse cupiant, qui blasphemant Saluatorem uoluntates fidelium a dominatu daemonum liberantem.
Clamauit homo uaticinando: "Victoria tua est, Sulla, "atque ut id diuino spiritu clamare crederetur,
nuntiauit etiam aliquid et prope futurum et mox factum, unde longe aberat per quem ille spiritus
loquebatur; non tamen clamauit: m Ab sceleribu s parce, Sulla w, quae illic uictor tam horrenda commisit,
cui corona aurea ipsius uictoriae inlustrissimum signum in uitulino iecore apparuit, qualia signa si dii iusti
dare solerent ac non daemones impii, profecto illis extis nefaria potius atque ipsi Sullae grauiter noxia
mala futura monstrarent. Neque enim eius dignitati tantum profuit illa uictoria, quantum nocuit cupiditati;
qua factum est, ut inmoderatis inhians et secundis rebus elatus ac praecipitatus magis ipse periret in
moribus, quam inimicos in corporibus perderet. Haec illi dii uere tristia uereque lugenda non extis, non
auguriis, non cuiusquam somnio uel uaticinio praenuntiabant. Magis enim timebant ne corrigeretur quam
ne uinceretur. Immo satis agebant, ut uictor ciuium gloriosus uictus atque captiuus nefandis uitiis et r haec
ipsis etiam daemonibus multo obstrictius subderetur.
[XXV] Illinc uero quis non intellegat, quis non uideat, nisi qui tales deos imitari magis elegit quam diuina
gratia ab eorum societate separari, quantum moliantur maligni isti spiritus exemplo suo uelut diuinam
auctoritatem praebere sceleribus? quod etiam in quadam Campaniae lata planitie, ubi non multo p ost
ciuiles acies nefario proelio conflixerunt, ipsi inter se prius pugnare uisi sunt. Namque ibi auditi sunt
primum ingentes fragores, moxque multi se uidisse nuntiarunt per aliquot dies duas acies proeliari. Quae
pugna ubi destitit, uestigia quoque uelut hominum et equorum, quanta de illa conflictatione exprimi
poterant, inuenerunt. Si ergo ueraciter inter se numina pugnauerunt, iam bella ciuilia excusantur humana;
consideretur tamen quae sit talium deorum uel malitia uel miseria: si autem se pugnasse finxerunt, quid
aliud egerunt, nisi ut sibi Romani bellando ciuiliter tamquam deorum exemplo nullum nefas admittere
uiderentur? Iam enim coeperant bella ciuilia, et aliquot nefandorum proeliorum strages execranda
praecesserat. Iam multos mouerat, quod miles quidam, dum occiso spolia detraheret, fratrem nudato
cadauere agnouit ac detestatus bella ciuilia se ipsum ibi perimens fraterno corpori adiunxit. Vt ergo huius
tanti mali minime taederet, sed armorum scelestorum magis magisque ardor incresceret, noxii daemones,
quos illi deos putantes colendos et uenerandos arbitrabantur, inter se pugnantes hominibus apparere
uoluerunt, ne imitari tales pugnas ciuica trepidaret affectio, sed potius humanum scelus diuino
excusaretur exemplo. Hac astutia maligni spiritus etiam ludos, unde multa iam dixi, scaenicos sibi dicari
sacrarique iusserunt, ubi tanta deorum flagitia theatricis canticis atque fabularum actionibus celebrata et
quisquis eos fecisse crederet et quisquis non crederet, sed tamen illos libentissime sibi talia exhiberi