[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

Nam per quot dies hoc iudicium tendatur, incertum est; sed scripturarum more sanctarum diem poni
solere pro tempore nemo, qui illas litteras quamlibet neglegenter legerit, nescit. Ideo autem, cum diem
iudicii Dei dicimus, addimus ultimum uel nouissimum, quia et nunc iudicat et ab humani generis initio
iudicauit dimittens de paradiso et a ligno uitae separans primos homines peccati magni perpetratores;
immo etiam quando angelis peccantibus non pepercit, quorum princeps homines a se ipso subuersus
inuidendo subuertit, procul dubio iudicauit; nec sine illius alto iustoque iudicio et in hoc aerio caelo et in
terris et daemonum et hominum miserrima est uita, erroribus aerumnisque plenissima. Verum etsi nemo
peccasset, non sine bono rectoque iudicio uniuersam rationalem creaturam perseuerantissime sibi suo
Domino cohaerentem in aeterna beatitudine retineret. Iudicat etiam non solum uniuersaliter de genere
daemonum atque hominum, ut miseri sint propter primorum meritum peccatorum; sed etiam de
singulorum operibus propriis, quae gerunt arbitrio uoluntatis. Nam et daemones ne torqueantur precantur,
nec utique iniuste uel parcitur eis uel pro sua quique inprobitate torquentur; et homines plerumque aperte,
semper occulte, luunt pro suis factis diuinitus poenas siue in hac uita siue post mortem: quamuis nullus
hominum agat recte, nisi diuino adiuuetur auxilio; nullus daemonum aut hominum agat inique, nisi diuino
eodemque iustissimo iudicio permittatur. Sicut enim ait apostolus, non est iniquitas apud Deum; etiam
sicut ipse alibi dicit, inscrutabilia sunt iudicia eius et inuestigabiles uiae eius. Non igitur in hoc libro de
illis primis nec de istis mediis Dei iudiciis, sed de ipso nouissimo, quantum ipse tribuerit, disputabo,
quando Christus de caelo uenturus est uiuos iudicaturus et mortuos. Iste quippe dies iudicii proprie iam
uocatur, eo quod nullus ibi erit inperitae querellae locus, cur iniustus ille sit felix et cur ille iustus infelix.
Omnium namque tunc nonnisi bonorum uera et plena felicitas et omnium nonnisi malorum digna et
summa infelicitas apparebit.
[II] Nunc autem et mala aequo animo ferre discimus, quae patiuntur et boni, et bona non magnipendere,
quae adipiscuntur et mali; ac per hoc etiam in his rebus, in quibus non apparet diuina iustitia, salutaris est
diuina doctrina. Nescimus enim quo iudicio Dei bonus ille sit pauper, malus ille sit diues; iste gaudeat,
quem pro suis perditis moribus cruciari debuisse maeroribus arbitramur, contristetur ille, quem uita
laudabilis gaudere debuisse persuadet; exeat de iudicio non solum inultus, uerum etiam damnatus
innocens, aut iniquitate iudicis pressus aut falsis obrutus testimoniis, e contrario scelestus aduersarius eius
non solum inpunitus, uerum etiam uindicatus insultet; impius optime ualeat, pius languore tabescat;
latrocinentur sanissimi iuuenes, et qui nec uerbo quemquam laedere potuerunt, diuersa morborum
atrocitate affligantur infantes; utilis rebus humanis inmatura morte rapiatur, et qui uidetur nec nasci
debuisse, diutissime insuper uiuat; plenus criminibus sublimetur honoribus, et hominem sine querella
tenebrae ignobilitatis abscondant, et cetera huius modi, quae quis colligit, quis enumerat? Quae si
haberent in ipsa uelut absurditate constantiam, ut in hac uita, in qua homo, sicut sacer psalmus eloquitur,
uanitati similis factus est et dies eius uelut umbra praetereunt, non nisi mali adipiscerentur transitoria
bona ista atque terrena, nec nisi boni talia paterentur mala: posset hoc referri ad iudicium iustum Dei siue
etiam benignum, ut, qui non erant adsecuturi bona aeterna, quae faciunt beatos, temporalibus uel
deciperentur pro malitia sua uel pro Dei misericordia consolarentur bonis, et qui non erant passuri aeterna
tormenta, temporalibus uel pro suis quibuscumque et quantiscumque peccatis affligerentur uel propter
implendas uirtutes exercerentur malis. Nunc uero, quando non solum in malo sunt boni et in bono mali,
quod uidetur iniustum, uerum etiam plerumque et malis mala eueniunt et bonis bona proueniunt: magis
inscrutabilia fiunt iudicia Dei et inuestigabiles uiae eius. Quamuis ergo nesciamus quo iudicio Deus ista
uel faciat uel fieri sinat, apud quem summa uirtus est, summa sapientia, summa iustitia, nulla infirmitas,
nulla temeritas, nulla iniquitas: salubriter tamen discimus non magnipendere seu bona seu mala, quae
uidemus esse bonis malisque communia, et illa bona quaerere, quae bonorum, atque illa mala maxime
fugere, quae propria sunt malorum. Cum uero ad illud Dei iudicium uenerimus, cuius tempus iam proprie
dies iudicii et aliquando dies Domini nuncupatur: non solum quaecumque tunc iudicabuntur, uerum etiam
quaecumque ab initio iudicata et quaecumque usque ad illud tempus adhuc iudicanda sunt, apparebunt
esse iustissima. Vbi hoc quoque manifestabitur, quam iusto iudicio Dei fiat, ut nunc tam multa ac paene
omnia iusta iudicia Dei lateant sensus mentesque mortalium, cum tamen in hac re piorum fidem non
lateat, iustum esse quod latet.
[III] Nempe Salomon, sapientissimus rex Israel, qui regnauit in Hierusalem, librum, qui uocatur
ecclesiastes et a Iudaeis quoque habetur in sacrarum canone litterarum, sic exorsus est: Vanitas uanitatum,
dixit Ecclesiastes; uanitas uanitantium, omnia uanitas. Quae abundantia homini in omni labore suo, quo
laborat sub sole? Et cum ex hac sententia conecteret cetera, commemorans aerumnas erroresque uitae