[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

tenebras, quos inuehunt metus, quas inflammant cupiditates!"
[XV] Quae autem illic eligendorum deorum etiam ipsorum falsorum ratio ac non potius adulatio est?
quando istum Platonem, quem semideum uolunt, tantis disputationibus laborantem, ne animi malis, quae
praecipue cauenda sunt, mores corrumperentur humani, nulla sacra aedicula dignum putarunt, et
Romulum suum diis multis praetulerunt, quamuis et ipsum semideum potius quam deum ueIut secretior
eorum doctrina commendet. Nam etiam flaminem illi instituerunt, quod sacerdotii genus adeo in Romanis
sacris testante apice excelluit, ut tres solos flamines haberent tribus numinibus institutos, Dialem loui,
Martialem Marti, Quirinalem Romulo. Nam beneuolentia ciuium uelut receptus in caelum Quirinus est
postea nominatus. Ac per hoc et Neptuno et Plutoni, fratribus louis, et ipsi Saturno, patri eorum, isto
Romulus honore praelatus est, ut pro magno sacerdotium, quod loui tribuerant, hoc etiam huic tribuerent,
et Marti tamquam patri eius forsitan propter ipsum. [XVI] Si autem a diis suis Romani uiuendi leges
accipere potuissent, non aliquot annos post Romam conditam ab Atheniensibus mutuarentur leges
Solonis, quas tamen non ut acceperunt , sed meliores et emendatiores facere conati sunt, quamuis
Lycurgus Lacedaemoniis leges ex Apollinis auctoritate se instituisse confinxerit, quod prudenter Romani
credere noluerunt, propterea non inde acceperunt. Numa Pompilius, qui Romulo successit in regnum,
quasdam leges, quae quidem regendae ciuitati nequaquam sufficerent, condidisse fertur, qui eis multa
etiam sacra constituit; non tamen perhibetur easdem leges a numinibus accepisse. Mala igitur animi, mala
uitae, mala morum, quae ita magna sunt, ut his doctissimi eorum uiri etiam stantibus urbibus res publicas
perire confirment, dii eorum, ne suis cultoribus acciderent, minime curarunt; immo uero ut augerentur,
sicut supra disputatum est, omni modo curarunt.
[XVII] An forte populo Romano propterea leges non sunt a numinibus constitutae, quia, sicut Sallustius
ait," ius bonumque apud eos non legibus magis quam natura ualebat w? Ex hoc iure ac bono credo raptas
Sabinas. Quid enim iustius et melius quam filias alienas fraude spectaculi inductas non a parentibus
accipi, sed ui, ut quisque poterat, auferri? Nam si inique facerent Sabini negare postulatas, quanto fuit
iniquius rapere non datas! Iustius autem bellum cum ea gente geri potuit, quae filias suas ad matrimonium
conregionalibus et confinalibus suis negasset petitas, quam cum ea, quae repetebat ablatas. Illud ergo
potius fierit; ibi Mars filium suum pugnantem iuuaret, ut coniugiorum negatorum armis ulcisceretur
iniuriam, et eo modo ad feminas, quas uoluerat, perueniret. Aliquo enim fortasse iure belli iniuste negatas
iuste uictor auferret; nullo autem iure pacis non datas rapuit et iniustum bellum cum earum parentibus
iuste suscensentibus gessit. Hoc sane utilius f e licius q ue successit, quod, etsi ad memoriam fraudis illius
circensium spectaculum mansit, facinoris tamen in illa ciuitate et imperio non placuit exemplum,
faciliusque Romani in hoc errauerunt, ut post illam iniquitatem deum sibi Romulum consecrarent, quam
ut in feminis rapiendis factum eius imitandum lege ulla uel more permitterent. Ex hoc iure ac bono post
expulsum cum liberis suis regem Tarquinium, cuius filius Lucretiam stupro uiolenter oppresserat, Iunius
Brutus consul Lucium Tarquinium Collatinum, maritum eiusdem Lucretiae, collegam suum, bonum atque
innocentem uirum, propter nomen et propinquitatem Tarquiniorum coegit magistratu se abdicare nec
uiuere in ciuitate permisit. Quod scelus fauente uel patiente populo fecit, a quo populo consulatum idem
Collatinus sicut etiam ipse Brutus acceperat. Ex hoc iure ac bono Marcus Camillus, illius temporis uir
egregius, qui Veientes, grauissimos hostes populi Romani, post decennale bellum, quo Romanus
exercitus totiens male pugnando grauiter adflictus est, iam ipsa Roma de salute dubitante atque trepidante
facillime superauit eorumque urbem opulentissimam cepit, inuidia obtrectatorum uirtutis suae et
insolentia tribunorum plebis reus factus est tamque ingratam sensit quam liberauerat ciuitatem, ut de sua
damnatione certissimus in exilium sponte discederet et decem milia aeris absens etiam damnaretur, mox
iterum a Gallis uindex patriae futurus ingratae. Multa commemorare iam piget foeda et iniusta, quibus
agitabatur illa ciuitas, cum potentes plebem sibi subdere conarentur plebsque illis subdi recusaret, et
utriusque partis defensores magis studiis agerent amore uincendi, quam aequum et bonum quicquam
cogitarent.
[XVIII] Itaque habebo modum et ipsum Sallustium testem potius adhibebo, qui cum in laude Romanorum
dixisset, unde nobis iste sermo ortus est:" lus bonumque apud eos non legibus. magis quam natura
ualebat, "praedicans illud tempus, quo expulsis regibus incredibiliter ciuitas breui aetatis spatio plurimum
creuit, idem tamen in primo historiae suae libro atque ipso eius exordio fatetur etiam tunc, cum ad
consules a regibus esset translata res publica, post paruum interuallum iniurias ualidiorum et ob eas
discessionem plebis a patribus aliasque in Vrbe dissensiones fuisse. Nam cum optimis moribus et maxima
concordia populum Romanum inter secundum et postremum bellum Carthaginiense commemorasset