[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

Iudaeos restituto templo non reges, sed principes fuerunt usque ad Aristobolum; quorum supputatio
temporum non in scripturis sanctis, quae appellantur canonicae, sed in aliis inuenitur, in quibus sunt et
Macchabaeorum libri, quos non Iudaei, sed ecclesia pro canonicis habet propter quorundam martyrum
passiones uehementes atque mirabiles, qui, antequam Christus uenisset in carne, usque ad mortem pro
Dei lege certarunt et mala grauissima atque horribilia pertulerunt.
[XXXVII] Tempore igitur prophetarum nostrorum, quorum iam scripta ad notitiam fere omnium gentium
peruenerunt, et multo magis post eos fuerunt philosophi gentium, qui hoc etiam nomine uocarentur, quod
coepit a Samio Pythagora, qui eo tempore, quo Iudaeorum est soluta captiuitas, coepit excellere atque
cognosci. Multo magis ergo ceteri philosophi post prophetas reperiuntur fuisse. Nam ipse Socrates
Atheniensis, magister omnium, qui tunc maxime claruerunt, tenens in ea parte, quae moralis uel actiua
dicitur, principatum, post Esdram in chronicis inuenitur. Non multo post etiam Plato natus est, qui longe
ceteros Socratis discipulos anteiret. quibus si addamus etiam superiores, qui nondum philosophi
uocabantur, septem scilicet sapientes ac deinde physicos, qui Thaleti successerunt in perscrutanda natura
rerum studium eius imitati, Anaximandrum scilicet et Anaximenem et Anaxagoram aliosque nonnullos,
antequam Pythagoras philosophum primus profiteretur: nec illi prophetas nostros uniuersos temporis
antiquitate praecedunt, quando quidem Thales, post quem ceteri fuerunt, regnante Romulo eminuisse
fertur, quando de fontibus Israel in eis litteris, quae toto orbe manarent, prophetiae flumen erupit. Soli
igitur illi theologi poetae, Orpheus, Linus, Musaeus et si quis alius apud Graecos fuit, his prophetis
Hebraeis, quorum scripta in auctoritate habemus, annis reperiuntur priores. Sed nec ipsi uerum theologum
nostrum Moysen, qui unum uerum Deum ueraciter praedicauit, cuius nunc scripta in auctoritatis canone
prima sunt, tempore praeuenerunt; ac per hoc, quantum ad Graecos adtinet, in qua lingua litterae huius
saeculi maxime ferbuerunt, nihil habent unde sapientiam suam iactent, quo religione nostra, ubi uera
sapientia est, si non superior, saltem uideatur antiquior. Verum, quod fatendum est, non quidem in
Graecia, sed in barbaris gentibus, sicut in Aegypto, iam fuerat ante Moysen nonnulla doctrina, quae
illorum sapientia diceretur; alioquin non scriptum esset in libris sanctis, Moysen eruditum fuisse omni
sapientia Aegyptiorum, tunc utique, quando ibi natus et a filia Pharaonis adoptatus atque nutritus etiam
liberaliter educatus est. Sed nec sapientia Aegyptiorum sapientiam prophetarum nostrorum tempore
antecedere potuit, quando quidem et Abrabam propheta fuit. quid autem sapientiae potuit esse in
Aegypto, antequam eis Isis, quam mortuam tamquam magnam deam colendam putarunt, litteras traderet?
Isis porro Inachi filia fuisse proditur, qui primus regnare coepit Argiuis, quando Abrahae iam nepotes
reperiuntur exorti.
[XXXVIII] Iam uero si longe antiquiora repetam, et ante illud grande diluuium noster erat utique Noe
patriarcha, quem prophetam quoque non inmerito dixerim; si quidem ipsa arca, quam fecit et in qua cum
suis euasit, prophetia nostrorum temporum fuit. Quid Enoch septimus ab Adam, nonne etiam in canonica
epistula apostoli Iudae prophetasse praedicatur? Quorum scripta ut apud Iudaeos et apud nos in
auctoritate non essent, nimia fecit antiquitas, propter quam uidebantur habenda esse suspecta, ne
proferrentur falsa pro ueris. Nam et proferuntur quaedam quae ipsorum esse dicantur ab eis, qui pro suo
sensu passim quod uolunt credunt. Sed ea castitas canonis non recepit, non quod eorum hominum, qui
Deo placuerunt, reprobetur auctoritas, sed quod ista esse non credantur ipsorum. Nec mirum debet uideri,
quod suspecta habentur, quae sub tantae antiquitatis nomine proferuntur; quando quidem in ipsa historia
regum Iuda et regum Israel, quae res gestas continet, de quibus eidem scripturae canonicae credimus,
commemorantur plurima, quae ibi non explicantur et in libris dicuntur aliis inueniri, quos prophetae
scripserunt, et alicubi eorum quoque prophetarum nomina non tacentur; nec tamen inueniuntur in canone,
quem recepit populus Dei. Cuius rei, fateor, causa me latet, nisi quod existimo etiam ipsos, quibus ea,
quae in auctoritate religionis esse deberent, sanctus utique Spiritus reuelabat, alia sicut homines historica
diligentia, alia sicut prophetas inspiratione diuina scribere potuisse, atque haec ita fuisse distincta. ut illa
tamquam ipsis, ista uero tamquam Deo per ipsos loquenti iudicarentur esse tribuenda, ac sic illa
pertinerent ad ubertatem cognitionis, haec ad religionis auctoritatem, in qua auctoritate custoditur canon,
praeter quem iam si qua etiam sub nomine uerorum prophetarum scripta proferuntur, nec ad ipsam
copiam scientiae ualent, quoniam utrum eorum sint, quorum esse dicuntur, incertum est; et ob hoc eis non
habetur fides, maxime his, in quibus etiam contra fidem librorum canonicorum quaedam leguntur, propter
quod ea prorsus non esse apparet illorum.
[XXXIX] Non itaque credendum est, quod nonnulli arbitrantur, Hebraeam tantum linguam per illum, qui
uocabatur Heber, unde Hebraeorum uocabulum est, fuisse seruatam, atque inde peruenisse ad Abraham,