[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

sexum diuersum a fratre non haberet; et positionem siderum, quae fuit ad horam nascentium, facere
potuisse, ut ab eo tam multum uirginali sanctitate distaret?
[VII] Iam illud quis ferat, quod in eligendis diebus noua quaedam suis actibus fata moliuntur? Non erat
uidelicet ille ita natus, ut haberet admirabilem filium, sed ita potius, ut contemptibilem gigneret, et ideo
uir doctus elegit horam qua misceretur uxori. Fecit ergo fatum, quod non habebat, et ex ipsius facto coepit
esse fatale, quod in eius natiuitate non fuerat. O stultitiam singularem! Eligitur dies ut ducatur uxor; credo
propterea, quia potest in diem non bonum, nisi eligatur, incurri et infeliciter duci. Vbi est ergo quod
nascenti iam sidera decreuerunt? An potest homo, quod ei iam constitutum est, diei electione mutare, et
quod ipse in eligendo die constituerit, non poterit ab alia potestate mutari? Deinde si soli homines, non
autem omnia quae sub caelo sunt, constellationibus subiacent, cur aliter eligunt dies accommodatos
ponendis uitibus uel arboribus uel segetibus, alios dies pecoribus uel domandis uel admittendis maribus,
quibus equarum uel boum fetentur armenta, et cetera huius modi? Si autem propterea ualent ad has res
dies electi, quia terrenis omnibus corporibus siue animantibus secundum diuersitates temporalium
momentorum siderum positio dominatur: considerent quam innumerabilia sub uno temporis puncto uel
nascantur uel oriantur uel inchoentur, et tam diuersos exitus habeat, ut istas obseruationes cuiuis puero
ridendas esse persuadeant. Quis enim est tam excors, ut audeat dicere omnes arbores, omnes herbas,
omnes bestias serpentes aues pisces uermiculos momenta nascendi singillatim habere diuersa? Solent
tamen homines ad temptandam peritiam mathematicorum adferre ad eos constellationes mutorum
animalium, quorum ortus propter hanc explorationem domi suae diligenter obseruant, eosque
mathematicos praeferunt ceteris, qui constellationibus inspectis dicunt non esse hominem natum, sed
pecus. Audent etiam dicere quale pecus, utrum aptum lanitio, an uectationi, an aratro, an custodiae
domus. Nam et ad canina fata temptantur et cum magnis admirantium clamoribus ista respondent. Sic
desipiunt homines, ut existiment, cum homo nascitur, ceteros rerum ortus ita inhiberi, ut cum illo sub
eadem caeli plaga nec musca nascatur. Nam si hanc admiserint, procedit ratiocinatio, quae gradatim
accessibus modicis eos a muscis ad camelos elephantosque perducat. Nec illud uolunt aduertere, quod
electo ad seminandum agrum die tam multa grana in terram simul ueniunt, simul germinant, exorta segete
simul herbescunt pubescunt flauescunt, et tamen inde spicas ceteris coaeuas atque, ut ita dixerim,
congerminales alias robigo interimit, alias aues depopulantur, alias homines auellunt. Quo modo istis alias
constellationes fuisse dicturi sunt, quas tam diuersos exitus habere conspiciunt? An eos paenitebit his
rebus dies eligere easque ad caeleste negabunt pertinere decretum, et solos sideribus subdent homines,
quibus solis in terra Deus dedit liberas uoluntates? His omnibus consideratis non inmerito creditur, cum
astrologi mirabiliter multa uera respondent, occulto instinctu fieri spirituum non bonorum, quorum cura
est has falsas et noxias opiniones de astralibus fatis inserere humanis mentibus atque firmare, non
horoscopi notati et inspecti aliqua arte, quae nulla est.
[VIII] Qui uero non astrorum constitutionem, sicuti est cum quidque concipitur uel nascitur uel inchoatur,
sed omnium conexionem seriemque causarum, qua fit omne quod fit, fati nomine appellant: non multum
cum eis de uerbi controuersia laborandum atque certandum est, quando quidem ipsum causarum ordinem
et quandam conexionem Dei summi tribuunt uoluntati et potestati, qui optime et ueracissime creditur et
cuncta scire antequam fiant et nihil inordinatum relinquere; a quo sunt omnes potestates, quamuis ab illo
non sint omnium uoluntates. Ipsam itaque praecipue Dei summi uoluntatem, cuius potestas insuperabiliter
per cuncta porrigitur, eos appellare fatum sic probatur. Annaei Senecae sunt, nisi fallor, hi uersus:
Duc, summe pater altique dominator poli,
Quocumque placuit, nulla parendi mora est.
Adsum impiger: fac nolle, comitabor gemens
Malusque patiar, facere quod licuit bono.
Ducunt uolentem fata, nolentem trahunt. Nempe euidentissime hoc ultimo uersu ea fata appellauit, quam
supra dixerat summi patris uoluntatem; cui paratum se oboedire dicit, ut uolens ducatur, ne nolens
trahatur; quoniam scilicet
Ducunt uolentem fata, nolentem trahunt. Illi quoque uersus Homerici huic sententiae suffragantur, quos
Cicero in Latinum uertit:
Tales sunt hominum mentes, quali pater ipse
Iuppiter auctiferas lustrauit lumine terras. Nec in hac quaestione auctoritatem haberet poetica senttia; sed
quoniam Stoicos dicit uim fati asserentes istos ex Homero uersus solere usurpare, non de illius poetae, sed
de istorum philosophorum opinione tractatur, cum per istos uersus, quos disputationi adhibent quam de