[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

etiam quaelibet imperii magnitudo, quam pro temporum gubernatione dispensat.
Proinde iam etiam illis respondendum esse uideo, qui manifestissimis documentis, quibus ostenditur,
quod ad ista temporalia, quae sola stulti habere concupiscunt, nihil deorum falsorum numerositas prosit,
confutati atque conuicti connantur asserere non propter uitae praesentis utilitatem, sed propter eam, quae
post mortem futura est, colendos deos. Nam istis, qui propter amicitias mundi huius uolunt uana colere et
non se permitti puerilibus sensibus conqueruntur, his quinque libris satis arbitror esse responsum.
Quorum tres priores cum edidissem et in multorum manibus esse coepissent, audiui quosdam nescio
quam aduersus eos responsionem scribendo praeparare. Deinde ad me perlatum est, quod iam scripserint,
sed tempus quaerant, quo sine periculo possint edere. Quos admoneo, non optent quod eis non expedit.
Facile est enim cuiquam uideri respondisse, qui tacere noluerit. Aut quid est loquacius uanitate? quae non
ideo potest quod ueritas, quia, si uoluerit, etiam plus potest clamare quam ueritas. Sed considerent omnia
diligenter, et si forte sine studio partium iudicantes talia esse perspexerint, quae potius exagitari quam
conuelli possint garrulitate inpudentissima et quasi satyrica uel mimica leuitate, cohibeant suas nugas et
potius a prudentibus emendari quam laudari ab inpudentibus eligant. Nam si non ad libertatem uera
dicendi, sed ad licentiam maledicendi tempus expectant, absit ut eis eueniat quod ait Tullius de quodam,
qui peccandi licentia felix appellabatur: O miserum, cui peccare licebat! Vnde quisquis est, qui
maledicendi licentia felicem se putat, multo erit felicior, si hoc illi omnino non liceat, cum possit deposita
inanitate iactantiae etiam isto tempore tamquam studio consulendi quidquid uoluerit contradicere et,
quantum possunt, ab eis quos consulit amica disputatione honeste grauiter libere quod oportet audire.
LIBER VI
[Pr] Quinque superioribus libris satis mihi aduersus eos uideor disputasse, qui multos deos et falsos, quos
esse inutilia simulacra uel inmundos spiritus et perniciosa daemonia uel certe creaturas, non creatorem
ueritas Christiana conuincit, propter uitae huius mortalis rerumque terrenarum utilitatem eo ritu ac
seruitute, quae Graece *latreia dicitur et uni uero Deo debetur, uenerandos et colendos putant. Et nimiae
quidem stultitiae uel pertinaciae nec istos quinque nec ullos alios quanticumque numeri libros satis esse
posse quis nesciat? quando ea putatur gloria uanitatis, nullis cedere uiribus ueritatis, in perniciem utique
eius, cui uitium tam inmane dominatur. Nam et contra omnem curantis industriam non malo medici, sed
aegroti insanabilis morbus inuictus est. Hi uero, qui ea quae legunt uel sine ulla uel non cum magna ac
nimia ueteris erroris obstinatione intellecta et considerata perpendunt, facilius nos isto numero
terminatorum quinque uoluminum plus, quam quaestionis ipsius necessitas postulabat, quam minus
disseruisse iudicabunt, totamque inuidiam, quam Christianae religioni de huius uitae cladibus
terrenarumque contritione ac mutatione rerum imperiti facere conantur, non solum dissimulantibus, sed
contra suam conscientiam etiam fauentibus doctis, quos impietas uesana possedit, omnino esse inanem
rectae cogitationis atque rationis plenamque leuissimae temeritatis et perniciosissimae animositatis
dubitare non poterunt.
[I] Nunc ergo quoniam deinceps, ut promissus ordo expetit, etiam hi refellendi et docendi sunt, qui non
propter istam uitam, sed propter illam, quae post mortem futura est, deos gentium, quos Christiana religio
destruit, colendos esse contendunt: placet a ueridico oraculo sancti psalmi sumere exordium disputationis
meae: Beatus, cuius est Dominus Deus spes ipsius et non respexit in uanitates et insanias mendaces.
Verum tamen in omnibus uanitatibus insaniisque mendacibus longe tolerabilius philosophi audiendi sunt,
quibus displicuerunt istae opiniones erroresque populorum, qui populi constituerunt simulacra numinibus
multaque de his, quos deos inmortales uocant, falsa atque indigna siue finxerunt siue ficta crediderunt et
credita eorum cultui sacrorumque ritibus miscuerunt. Cum his hominibus, qui, etsi non libere
praedicando, saltem utcumque in disputationibus mussitando, talia se inprobare testati sunt, non usque
adeo inconuenienter quaestio ista tractatur: utrum non unum Deum, qui fecit omnem spiritalem
corporalemque creaturam, propter uitam, quae post mortem futura est, coli oporteat, sed multos deos,
quos ab illo uno factos et sublimiter conlocatos quidam eorundem philosophorum ceteris excellentiores
nobilioresque senserunt.
Ceterum quis ferat dici atque contendi deos illos, quorum in quarto libro quosdam commemoraui, quibus
rerum exiguarum singulis singula distribuuntur officia, uitam aeternam cuique praestare? An uero
peritissimi illi et acutissimi uiri, qui se pro magno beneficio conscripta docuisse gloriantur, ut sciretur
quare cuique deo supplicandum esset, quid a quoque esset petendum, ne absurditate turpissima, qualis