[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

filii concubinarum, sed non perueniunt ad regnum promissum, nec haeretici, nec Iudaei carnales, quia
praeter Isaac nullus est heres, et non qui filii carnis, hi filii Dei, sed filii promissionis deputantur in
semine, de quo dictum est: In Isaac uocabitur tibi semen. Neque enim uideo, cur etiam Cettura post uxoris
mortem ducta, nisi propter hoc mysterium, dicta sit concubina. Sed quisquis haec non uult in istis
significationibus accipere, non calumnietur Abrahae. Quid si enim et hoc prouisum est contra haereticos
futuros secundarum aduersarios nuptiarum, ut in ipso patre multarum gentium post obitum coniugis
iterum coniugari demonstraretur non esse peccatum? Et mortuus est Abraham, cum esset annorum
centum septuaginta &ltquinque&lg. Annorum ergo septuaginta &ltquinque&lg Isaac filium dereliquit,
quem centenarius genuit.
[XXXV] Iam ex hoc, quem ad modum per posteros Abrahae ciuitatis Dei procurrant tempora, uideamus.
A primo igitur anno uitae Isaac usque ad sexagensimum, quo ei nati sunt filii, illud memorabile est, quod,
cum illi Deum roganti ut pareret uxor eius, quae sterilis erat, concessisset Dominus quod petebat, atque
haberet illa conceptum, gestiebant gemini adhuc in utero eius inclusi. Qua molestia cum angeretur,
Dominum interrogauit accepitque responsum: Duae gentes in utero tuo sunt et duo populi de uentre tuo
separabuntur et populus populum superabit et maior seruiet minori. Quod Paulus apostolus magnum uult
intellegi gratiae documentum, quia nondum illis natis nec aliquid agentibus boni seu mali sine ullis bonis
meritis eligitur minor maiore reprobato; quando procul dubio, quantum adtinet ad originale peccatum,
ambo pares erant; quantum autem ad proprium, ullius eorum nullum erat. Sed nunc de hac re dicere
aliquid latius instituti operis ratio non sinit, unde in aliis multa iam diximus. Quod autem dictum est:
Maior seruiet minori, nemo fere nostrorum aliter intellexit, quam maiorem populum Iudaeorum minori
Christiano populo seruiturum. Et re uera quamuis in gente Idumaeorum, quae nata est de maiore, cui duo
nomina erant (nam et Esau uocabatur et Edom, unde Idumaei), hoc uideri possit impletum, quia postea
superanda fuerat a populo, qui ortus est ex minore, id est Israelitico, eique fuerat futura subiecta: tamen in
aliquid maius intentam fuisse istam prophetiam, qua dictum est: Populus populum superabit et maior
seruiet minori, conuenientius creditur. Et quid est hoc, nisi quod in Iudaeis et Christianis euidenter
impletur?
[XXXVI] Accepit etiam Isaac tale oraculum, quale aliquotiens pater eius acceperat. De quo oraculo sic
scriptum est: Facta est autem fames super terram praeter famem, quae prius facta est in tempore Abrahae.
Abiit autem Isaac ad Abimelech regem Philistinorum in Gerara. Apparuit autem illi Dominus et dixit:
Noli descendere in Aegyptum; habita autem in terra, quam tibi dixero, et incole in terra hac; et ero tecum
et benedicam te. Tibi enim et semini tuo dabo omnem terram hanc, et statuam iuramentum meum, quod
iuraui Abrahae patri tuo; et multiplicabo semen tuum tamquam stellas caeli, et dabo semini tuo omnem
terram hanc, et benedicentur in semine toto omnes gentes terrae, pro eo quod obaudiuit Abraham pater
tuus uocem meam et custodiuit praecepta mea et mandata mea et iustificationes meas et legitima mea. Iste
patriarcha nec uxorem habuit aliam nec aliquam concubinam, sed posteritate duorum geminorum ex uno
concubitu procreatorum contentus fuit. (Timuit sane etiam ipse periculum de pulchritudine coniugis, cum
habitaret inter alienos, fecitque quod pater, ut eam sororem diceret, taceret uxorem; erat enim ei
propinqua et paterno et materno sanguine; sed etiam ipsa ab alienis, cognito quod uxor esset, mansit
intacta.) Nec ideo tamen istum patri eius praeferre debemus, quia iste nullam feminam praeter unam
coniugem nouerat. Erant enim procul dubio paternae fidei et oboedientiae merita potiora, in tantum, ut
propter illum dicat
Deus huic se facere bona quae facit. Benedicentur, inquit, in semine tuo omnes gentes terrae, pro eo quod
obaudiuit Abraham pater tuus uocem meam et custodiuit praecepta mea et mandata mea et iustificationes
meas et legitima mea; et alio rursus oraculo: Ego sum, inquit, Deus Abraham patris tui, noli timere; tecum
enim sum et benedixi te et multiplicabo semen tuum propter Abraham patrem tuum; ut intellegamus
quam caste Abrabam fecerit, quod hominibus inpudicis et nequitiae suae de scripturis sanctis patrocinia
requirentibus uidetur fecisse libidine; deinde ut etiam hoc nouerimus, non ex bonis singulis inter se
homines conparare, sed in uno quoque consideremus uniuersa. Fieri enim potest, ut habeat aliquid in uita
et moribus quispiam, quo superat alium, idque sit longe praestabilius, quam est illud, unde ab alio
superatur. Ac per hoc sano ueroque iudicio, cum continentia coniugio praeferatur, melior est tamen homo
fidelis coniugatus quam continens infidelis. Sed infidelis homo non solum minus laudandus, uerum etiam
maxime detestandus est. Constituamus ambos bonos; etiam sic profecto melior est coniugatus
fidelissimus et oboedientissimus Deo quam continens minoris fidei minorisque oboedientiae. Si uero
paria sint cetera, continentem coniugato praeferre quis ambigat?