[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

Hebraeas autem litteras a lege coepisse, quae data est per Moysen, sed potius per illam successionem
patrum memoratam linguam cum suis litteris custoditam. Denique Moyses in populo constituit, qui
docendis litteris praeessent, priusquam diuinae legis ullas litteras nossent. Hos appellat scriiptura
*grammatoeisagwgou/s, qui Latine dici possunt litterarum inductores uel introductores, eo quod eas
inducant, id est introducant, quodam modo in corda discentium uel in eas potius ipsos quos docent. Nulla
igitur gens de antiquitate suae sapientiae super patriarchas et prophetas nostros, quibus diuina inerat
sapientia, ulla se uanitate iactauerit, quando nec Aegyptus inuenitur, quae solet falso et inaniter de suarum
doctrinarum antiquitate gloriari, qualicumque sapientia sua patriarcharum nostrorum tempore praeuenisse
sapientiam. Neque enim quisquam dicere audebit mirabilium disciplinarum eos peritissimos fuisse,
antequam litteras nossent, id est, antequam Isis eo uenisset easque ibi docuisset. Ipsa pono eorum
memorabilis doctrina, quae appellata est sapientia, quid erat nisi maxime astronomia et si quid aliud
talium disciplinarum magis ad exercenda Ingenia quam ad inluminandas uera sapientia mentes solet
ualere? Nam quod adtinet ad philosophiam, quae se docere profitetur aliquid, unde fiant homines beati,
circa tempora Mercurii, quem Trismegistum uocauerunt, in illis terris eius modi studia claruerunt, longe
quidem ante sapientes uel philosophos Graeciae, sed tamen post Abraham et Isaac et Iacob et Ioseph,
nimirum etiam post ipsum Moysen. Eo quippe tempore, quo Moyses natus est, fuisse reperitur Atlans ille
magnus astrologus, Promethei frater, maternus auus Mercurii maioris, cuius nepos fuit Trismegistus iste
Mercurius.
[XL] Frustra itaque uanissima praesumptione garriunt quidam dicentes, ex quo Aegyptus rationem
siderum conprehendit, amplius quam centum annorum milia numerari. In quibus enim libris istum
numerum collegerunt, qui non multum ante annorum duo milia litteras magistra Iside didicerunt? Non
enim paruus auctor est in historia Varro, qui hoc prodidit, quod a litterarum etiam diuinarum ueritate non
dissonat. Cum enim ab ipso primo homine, qui est appellatus Adam, nondum sex annorum milia
compleantur, quo modo non isti ridendi potius quam refellendi sunt, qui de spatio temporum tam diuersa
et huic exploratae ueritati tam contraria persuadere conantur? Cui enim melius narranti praeterita
credimus, quam qui etiam futura praedixit, quae praesentia iam uidemus? Nam et ipsa historicorum inter
se dissonantia copiam nobis praebet, ut ei potius credere debeamus, qui diuinae, quam tenemus, non
repugnat historiae. Porro autem ciues impiae ciuitatis diffusi usquequaque per terras cum legunt
doctissimos homines, quorum nullius contemnenda uideatur auctoritas, inter se de rebus gestis ab aetatis
nostrae memoria remotissimis discrepantes, cui potius credere debeant, non inueniunt. Nos uero in
nostrae religionis historia fulti auctoritate diuina, quidquid ei resistit, non dubitamus esse falsissimum,
quomodolibet sese habeant cetera in saecularibus litteris, quae seu uera seu falsa sint, nihil momenti
adferunt, quo recte beateque uiuamus.
[XLI] Vt autem iam cognitionem omittamus historiae, ipsi philosophi, a quibus ad ista progressi sumus,
qui non uidentur laborasse in studiis suis, nisi ut inuenirent quo modo uiuendum esset adcommodate ad
beatitudinem capessendam, cur dissenserunt et a magistris discipuli, et inter se condiscipuli, nisi quia ut
homines humanis sensibus et humanis ratiocinationibus ista quaesierunt? Vbi quamuis esse potuerit et
studium gloriandi, quo quisque alio sapientior et acutior uideri cupit nec sententiae quodam modo
addictus alienae, sed sui dogmatis et opinionis inuentor, tamen ut nonnullos uel etiam plurimos eorum
fuisse concedam, quos a suis doctoribus uel discendi sociis amor ueritatis abruperit, ut pro ea certarent,
quam ueritatem putarent, siue illa esset, siue non esset: quid agit aut quo uel qua, ut ad beatitudinem
perueniatur, humana se porrigit infelicitas, si diuina non ducit auctoritas? Denique auctores nostri, in
quibus non frustra sacrarum litterarum figitur et terminatur canon, absit ut inter se aliqua ratione
dissentiant. Vnde non inmerito, cum illa scriberent, eis Deum uel per eos locutum, non pauci in scholis
atque gymnasiis litigiosis disputationibus garruli, sed in agris atque urbibus cum doctis atque indoctis tot
tantique populi crediderunt. Ipsi sane pauci esse debuerunt, ne multitudine uilesceret, quod religione
carum esse oporteret; nec tamen ita pauci, ut eorum non sit miranda consensio. Neque enim in
multitudine philosophorum, qui labore etiam litterario monumenta suorum dogmatum reliquerunt, facile
quis inuenerit, inter quos cuncta quae sensere conueniant; quod ostendere hoc opere longum est.
Quis autem sectae cuiuslibet auctor sic est in hac daemonicola ciuitate adprobatus, ut ceteri inprobarentur,
qui diuersa et aduersa senserunt? Nonne apud Athenas et Epicurei clarebant, adserentes res humanas ad
deorum curam non pertinere, et Stoici, qui contraria sentientes eas regi atque muniri diis adiutoribus et
tutoribus disputabant? Vnde miror cur Anaxagoras reus factus sit, quia solem dixit esse lapidem
ardentem, negans utique deum, cum in eadem ciuitate gloria floruerit Epicurus uixeritque securus, non