[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

qualiumcumque senatorum uel quorumlibet honestorum uirorum, immo uero qualia nec matrem ipsorum
scaenicorum deceret audire. Habet enim quiddam erga parentes humana uerecundia, quod nec ipsa
nequitia possit auferre. Illam proinde turpitudinem obscenorum dictorum atque factorum sca e nicos ipsos
domi suae proludendi causa coram matribus suis agere puderet, quam per publicum agebant coram deum
matre spectante atque audiente utriusque sexus frequentissima multitudine. Quae si inlecta curiositate
adesse potuit circumfusa, saltem offensa castitate debuit abire confusa. Quae sunt sacrilegia, si illa sunt
sacra? aut quae inquinatio, si illa lauatio? Et haec fercula appellabantur, quasi celebraretur conuiuium,
quo uelut suis epulis inmunda daemonia pascerentur. Quis enim non sentiat cuius modi spiritus talibus
obscenitatibus delectentur, nisi uel nesciens, utrum omnino sint ulli inmundi spiritus deorum nomine
decipientes, uel talem agens uitam, in qua istos potius quam Deum uerum et optet propitios et formidet
iratos?
[V] Nequaquam istos, qui flagitiosissimae consuetudinis uitiis oblectari magis quam obluctari student,
sed illum ipsum Nasicam Scipionem, qui uir optimus a senatu electus est, cuius manibus eiusdem
daemonis simulacrum susceptum est in Vrbemque peruectum, habere de hac re iudicem uellem. Diceret
nobis, utrum matrem suam tam optime de re publica uellet mereri, ut ei diuini honores decernerentur;
sicut et Graecos et Romanos aliasque gentes constat quibusdam decreuisse mortalibus, quorum erga se
beneficia magnipenderant, eosque inmortales factos atque in deorum numerum receptos esse crediderant.
Profecto ille tantam felicitatem suae matri, si fieri posset, optaret. Porro si ab illo deinde quaereremus,
utrum inter eius diuinos honores uellet illa turpia celebrari: nonne se malle clamaret, ut sua mater sine
ullo sensu mortua iaceret, quam ad hoc dea uiueret, ut illa libenter audiret? Absit, ut senator populi
Romani ea mente praeditus, qua theatrum aedificari in urbe fortium uirorum prohibuit, sic uellet coli
matrem suam, ut talibus dea sacris propitiaretur, qualibus matrona uerbis offenderetur. Nec ullo modo
crederet uerecundiam laudabilis feminae ita in contrarium diuinitate mutari, ut honoribus eam talibus
aduocarent cultores sui, qualibus conuiciis in quempiam iaculatis, cum inter homines uiueret, nisi aures
clauderet seseque subtraheret, erubescerent pro illa et propinqui et maritus et liberi. Proinde talis mater
deum, qualem habere matrem puderet quemlibet etiam pessimum uirum, Romanas occupatura mentes
quaesiuit optimum uirum, non quem monendo et adiuuando faceret, sed quem fallendo deciperet, ei
similis de qua scriptum est: Mulier aottem uirorum pretiosas animas captat, ut ille magnae indolis animus
hoc uelut diuino testimonio sublimatus et uere se optimum existimans ueram pietatem religionemque non
quaereret, sine qua omne quamuis laudabile ingenium superbia uanescit et decidit. Quo modo igitur nisi
insidiose quaereret dea illa optimum uirum, cum talia quaerat in suis sacris, qualia uiri optimi abhorrent
suis affiibere conuiuiis?
[VI] Hinc est quod de uita et moribus ciuitatum atque populorum a quibus colebantur illa numina non
curarunt, ut tam horrendis eos et detestabilibus malis non in agro et uitibus, non in domo atque pecunia,
non denique in ipso corpore, quod menti subditur, sed in ipsa mente, in ipso rectore carnis animo, eos
impleri ac pessimos fieri sine ulla sua terribili prohibitione permitterent. Aut si prohibebant, hoc
ostendatur potius, hoc probetur. Nec nobis nescio quos susurros paucissimorum auribus anhelatos et
arcana uelut religione traditos iactent, quibus uitae probitas castitasque discatur; sed demonstrentur uel
commemorentur loca talibus aliquando conuenticulis consecrata, non ubi ludi agerentur obscenis uocibus
et motibus histrionum, nec ubi Fugalia celebrarentur effusa omni licentia turpitudinem (et uere Fugalia,
sed pudoris et honestatis); sed ubi populi audirent quid dii praeciperent de cohibenda auaritia, ambitione
frangenda, luxuria refrenanda, ubi discerent miseri, quod discendum Persius increpat dicens: Discite, o
miseri, et causas cognoscite rerum, Quid sumus et quidnam uicturi gignimur, ordo Quis datus aut metae
qua mollis flexus et unde, Quis modus argenti, quid fas optare, quid asper Vtile nummus habet, patriae
carisque propinquis Quautum largiri deceat, quem te Deus esse Iussit et humana qua parte locatus es in re.
Dicatur in quibus locis haec docentium deorum solebant praecepta recitari et a cultoribus eorum populis
frequenter audiri, sicut nos ostendimus ad hoc ecclesias institutas, quaqua uersum religio Christiana
diffunditur.
[VII] An forte nobis philosophorum scholas disputationesque memorabunt? Primo haec non Romana, sed
Graeca sunt; aut si propterea iam Romana, quia et Graecia facta est Romana prouincia, non deorum
praecepta sunt, sed hominum inuenta, qui utcumque conati sunt ingeniis acutissimis praediti ratiocinando
uestigare, quid in rerum natura latitaret, quid in moribus adpetendum esset atque fugiendum, quid in ipsis
ratiocinandi regulis certa conexione traheretur, aut quid non esset consequens uel etiam repugnaret. Et
quidam eorum quaedam magna, quantum diuinitus adiuti sunt, inuenerunt; quantum autem humanitus