[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

diuinam omnino inmutabilem, cuiuslibet infinitatis capacem et innumera omnia sine cogitationis
alternatione numerantem, de sua humana mutabili angustaque metiuntur; et fit illis quod ait apostolus:
Comparantes enim semet ipsos sibimet ipsis non intellegunt. Nam quia illis quidquid noui faciendum
uenit in mentem, nouo consilio faciunt (mutabiles quippe mentes gerunt: profecto non Deum, quem
cogitare non possunt, sed semet ipsos pro illo cogitantes, non illum, sed se ipsos, nec illi, sed sibi
comparant. Nobis autem fas non est credere, aliter affici Deum cum uacat, aliter cum operatur; quia nec
affici dicendus est, tamquam in eius natura fiat aliquid, quod ante non fuerit. Patitur quippe qui afficitur,
et mutabile est omne quod aliquid patitur. Non itaque in eius uacatione cogitetur ignauia desidia inertia,
sicut nec in eius opere labor conatus industria. Nouit quiescens agere et agens quiescere. Potest ad opus
nouum non nouum, sed sempiternum adhibere consilium; nec paenitendo, quia prius cessauerat, coepit
facere quod non fecerat. Sed et si prius cessauit et posterius operatus est (quod nescio quem ad modum ab
homine possit intellegi): hoc procul dubio, quod dicitur prius et posterius, in rebus prius non existentibus
et posterius existentibus fuit; in illo autem non alteram praecedentem altera subsequens mutauit aut
abstulit uoluntatem, sed una eademque sempiterna et inmutabili uoluntate res, quas condidit, et ut prius
non essent egit, quamdiu non fuerunt, et ut posterius essent, quando esse coeperunt, hinc eis, qui talia
uidere possunt, mirabiliter fortassis ostendens, quam non eis indiguerit, sed eas gratuita bonitate
condiderit, cum sine illis ex aeternitate initio carente in non minore beatitate permansit.
[XIX] Illud autem aliud quod dicunt, nec Dei scientia quae infinita sunt posse conprehendi: restat eis, ut
dicere audeant atque huic se uoragini profundae inpietatis inmergant, quod non omnes numeros Deus
nouerit. Eos quippe infinitos esse, certissimum est; quoniam in quocumque numero finem faciendum
putaueris, idem ipse, non dico uno addito augeri, sed quamlibet sit magnus et quamlibet ingentem
multitudinem continens, in ipsa ratione atque scientia numerorum non solum duplicari, uerum etiam
multiplicari potest. Ita uero suis quisque numerus proprietatibus terminatur, ut nullus eorum par esse
cuicumque alteri possit. Ergo et dispares inter se atque diuersi sunt, et singuli quique finiti sunt, et omnes
infiniti sunt. Itane numeros propter infinitatem nescit omnes Deus, et usque ad quandam summam
numerorum scientia Dei peruenit, ceteros ignorat? Quis hoc etiam dementissimus dixerit? Nec audebunt
isti contemnere numeros et eos dicere ad Dei scientiam non pertinere, apud quos Plato Deum magna
auctoritate commendat mundum numeris fabricantem. Et apud nos Deo dictum legitur: Omnia in mensura
et numero et pondere disposuisti; de quo et propheta dicit: Qui profert numerose saeculum, et Saluator in
euangelio: Capilli, inquit, uestri omnes numerati sunt. Absit itaque ut dubitemus, quod ei notus sit omnis
numerus, cuius intellegentiae, sicut in psalmo canitur, non est numerus. Infinitas itaque numeri, quamuis
infinitorum numerorum nullus sit numerus, non est tamen inconprehensibilis ei, cuius intellegentiae non
est numerus. Quapropter si, quidquid scientia conprehenditur, scientis conprehensione finitur: profecto et
omnis infinitas quodam ineffabili modo Deo finita est, quia scientiae ipsius inconprehensibilis non est.
Quare si infinitas numerorum scientiae Dei, qua conprehenditur, esse non potest infinita: qui tandem nos
sumus homunculi, qui eius scientiae limites figere praesumamus, dicentes quod, nisi eisdem circuitibus
temporum eadem temporalia repetantur, non potest Deus cuncta quae facit uel praescire ut faciat, uel scire
cum fecerit? cuius sapientia simpliciter multiplex et uniformiter multiformis tam inconprehensibili
conprehensione omnia inconprehensibilia conprehendit, ut, quaecumque noua et dissimilia consequentia
praecedentibus si semper facere uellet, inordinata et inprouisa habere non posset, nec ea prouideret ex
proximo tempore, sed aeterna praescientia contineret.
[XX] Quod utrum ita faciat, et continuata sibi conexione copulentur quae appellantur saecula saeculorum,
alia tamen atque alia ordinata dissimilitudine procurrentia, eis dumtaxat, qui ex miseria liberantur, in sua
beata inmortalitate sine fine manentibus; an ita dicantur saecula saeculorum, ut intellegantur saecula in
sapientia Dei inconcussa stabilitate manentia istorum, quae cum tempore transeunt, tamquam efficientia
saeculorum, definire non audeo. Fortassis enim possit dici saeculum, quae sunt saecula, ut nihil aliud
perhibeatur saeculum saeculi quam saecula saeculorum, sicut nihil aliud dicitur caelum caeli quam caeli
caelorum. Nam caelum Deus uocauit firmamentum super quod sunt aquae; et tamen psalmus: Et aquae,
inquit, quae super caelos, laudent nomen Domini. Quid ergo istorum duorum sit, an praeter haec duo
aliquid aliud de saeculis saeculorum possit intellegi, profundissima quaestio est, neque hoc quod nunc
agimus inpedit, si indiscussa interim differatur; siue aliquid in ea definire ualeamus, siue nos faciat
cautiores diligentior ipsa tractatio, ne in tanta obscuritate rerum adfirmare temere aliquid audeamus. Nunc
enim contra opinionem disputamus, qua illi circuitus asseruntur, quibus semper eadem per interualla
temporum necesse esse repeti existimantur; quaelibet autem illarum sententiarum de saeculis saeculorum