[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

qui ista conspexerant et ipse didicerit.
[XXII] Hanc tamen causam, id est ad bona creanda bonitatem Dei, hanc, inquam, causam tam iustam
atque idoneam, quae diligenter considerata et pie cogitata omnes controuersias quaerentium mundi
originem terminat, quidam haeretici non uiderunt, quia egenam carnis huius fragilemque mortalitate.m
iam de iusto supplicio uenientem, dum ei non conueniunt, plurima offendunt, sicut ignis aut frigus aut
fera bestia aut qquid eius modi; nec adtendunt, quam uel in suis locis naturisque uigeant pulchroque
ordine disponantur, quantumque uniuersitati rerum pro suis portionibus decoris tamquam in communem
rem publicam conferant uel nobis ipsis, si eis congruenter atque scienter utamur, commoditatis adtribuant,
ita ut uenena ipsa, quae per inconuenientiam perniciosa sunt, conuenienter adhibita in salubria
medicamenta uertantur; quamque a contrario etiam haec, quibus delectantur, sicut cibus et potus et ista
lux, inmoderato et inopportuno usu noxia sentiantur. Vnde nos admonet diuina prouidentia non res
insipienter uituperare, sed utilitatem rerum diligenter inquirere, et ubi nostrum ingenium uel infirmitas
deficit, ita credere occultam, sicut erant quaedam, quae uix potuimus inuenire; quia et ipsa utilitatis
occultatio aut humilitatis exercitatio est aut elationis adtritio; cum omnino natura nulla sit malum
nomenque hoc non sit nisi priuationis boni. Sed a terrenis usque ad caelestia et a uisibilibus usque ad
inuisibilia sunt aliis alia bona meliora, ad hoc inaequalia, ut essent omnia; Deus autem ita est artifex
magnus in magnis, ut minor non sit in paruis; quae parua non sua granditate (nam nulla est), sed artificis
sapientia metienda sunt; sicut in specie uisibilis hominis, si unum radatur supercilium, quam
propemodum nihil corpori, et quam multum detrahitur pulchritudini, quoniam non mole constat, sed
parilitate ac dimensione membrorum! Nec sane multum mirandum est, quod hi, qui nonnullam malam
putant esse naturam suo quodam contrario exortam propagatamque principio, nolunt accipere istam
causam creationis rerum, ut bonus Deus conderet bona, credentes eum potius ad haec mundana molimina
rebellantis aduersum se mali repellendi extrema necessitate perductum suamque naturam bonam malo
cohercendo superandoque miscuisse, quam turpissime pollutam et crudelissime captiuatam et oppressam
labore magno uix mundet ac liberet; non tamen totam, sed quod eius non potuerit ab illa inquinatione
purgari, tegmen ac uinculum futurum hostis uicti et inclusi. Sic autem Manichaei non desiperent uel
potius insanirent, si Dei naturam, sicuti est, incommutabilem atque omnino incorruptibilem crederent, cui
nocere nulla res possit; animam uero, quae uoluntate mutari in deterius et peccato corrumpi potuit atque
ita incommutabilis ueritatis luce priuari, non Dei partem nec eius naturae, quae Dei est, sed ab illo
conditam longe inparem Conditori Christiana sanitate sentirent.
[XXIII] Sed multo est mirandum amplius, quod etiam quidam, qui unum nobiscum credunt omnium
rerum esse principium, ullamque naturam, quae non est quod Deus est, nisi ab illo conditore esse non
posse, noluerunt tamen istam causam fabricandi mundi tam bonam ac simplicem bene ac simpliciter
credere, ut Deus bonus conderet bona et essent post Deum quae non essent quod est Deus, bona tamen,
quae non faceret nisi bonus Deus; sed animas dicunt, non quidem partes Dei, sed factas a Deo, peccasse a
Conditore recedendo et diuersis progressibus pro diuersitate peccatorum a caelis usque ad terras diuersa
corpora quasi uincula meruisse, et hunc esse mundum eamque causam mundi fuisse faciendi, non ut
conderentur bona, sed ut mala cohiberentur. Hinc Origenes iure culpatur. In libris enim quos appellat
*peri\ *a)rxw=n, id est de principiis, hoc sensit, hoc scripsit. Vbi plus quam dici potest miror hominem in
ecclesiasticis litteris tam doctum et exercitatum non adtendisse, primum quam hoc esset contrarium
scripturae huius tantae auctoritatis intentioni, quae per omnia opera Dei subiungens: Et uidit Deus, quia
bonum est, completisque omnibus inferens: Et uidit Deus omnia, quae fecit, et ecce bona ualde, nullam
aliam causam faciendi mundi intellegi uoluit, nisi ut bona fierent a bono Deo. Vbi si nemo peccasset,
tantummodo naturis bonis esset mundus ornatus et plenus; et quia peccatum est, non ideo cuncta sunt
impleta peccatis, cum bonorum longe maior numerus in caelestibus suae naturae ordinem seruet; nec
mala uoluntas, quia naturae ordinem seruare noluit, ideo iusti Dei leges omnia bene ordinantis effugit;
quoniam sicut pictura cum colore nigro loco suo posito, ita uniuersitas rerum, si quis possit intueri, etiam
cum peccatoribus pulchra est, quamuis per se ipsos consideratos sua deformitas turpet.
Deinde uidere debuit Origenes et quicumque ista sapiunt, si haec opinio uera esset, mundum ideo factum,
ut animae pro meritis peccatorum suorum tamquam ergastula, quibus poenaliter includerentur, corpora
acciperent, superiora et leuiora quae minus, inferiora uero et grauiora quae amplius peccauerunt,
daemones, quibus deterius nihil est, terrena corpora, quibus inferius et grauius nihil est, potius quam
homines etiam bonos habere debuisse. Nunc uero, ut intellegeremus animarum merita non qualitatibus
corporum esse pensanda, aerium pessimus daemon, homo autem, et nunc licet malus longe minoris