[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

etiam dicam: si tantum hi mirabilibus factis humanas animas permouerent, qui sacrificia sibi expetunt, illi
autem, qui hoc prohibent et uni tantum Deo sacrificari iubent, nequaquam ista uisibilia miracula facere
dignarentur: profecto non sensu corporis, sed ratione mentis praeponenda eorum esset auctoritas. Cum
uero Deus id egerit ad commendanda eloquia ueritatis suae, ut per istos inmortales nuntios non sui
fastum, sed maiestatem illius praedicantes faceret maiora, certiora, clariora, miracula ne infirmis piis illi,
qui sacrificia sibi expetunt, falsam religionem facilius persuaderent, eo quod sensibus eorum quaedam
stupenda monstrarent: quem tandem ita desipere libeat, ut non uera eligat quae sectetur, ubi et ampliora
inuenit quae miretur?
Illa quippe miracula deorum gentilium, quae commendat historia (non ea dico, quae interuallis temporum
occultis ipsius mundi causis, uerum tamen sub diuina prouidentia constitutis et ordinatis monstrosa
contingunt; quales sunt inusitati partus animalium et caelo terraque rerum insolita facies, siue tantum
terrens siue etiam nocens, quae procurari atque mitigari daemonicis ritibus fallacissima eorum astutia
perhibentur; sed ea dico, quae ui ac potestate eorum fieri satis euidenter apparet, ut est quod effigies
deorum Penatium, quas de Troia Aeneas fugiens aduexit, de loco in locum migrasse referuntur; quod
cotem Tarquinius nouacula secuit; quod Epidaurius serpens Aesculapio nauiganti Romam comes
adhaesit; quod nauem, qua simulacrum matris Phrygiae uehebatur, tantis hominum boumque conatibus
inmobilem redditam una muliercula zona alligatam ad suae pudicitiae testimonium mouit et traxit; quod
uirgo Vestalis, de cuius corruptione quaestio uertebatur, aqua inpleto cribro de Tiberi neque perfluente
abstulit controuersiam) -- haec ergo atque huius modi nequaquam illis, quae in populo Dei facta legimus,
uirtute ac magnitudine conferenda sunt; quanto minus ea, quae illorum quoque populorum, qui tales deos
coluerunt, legibus iudicata sunt prohibenda atque plectenda, magica scilicet uel theurgica! quorum
pleraque specie tenus mortalium sensus imaginaria ludificatione decipiunt, quale est lunam deponere,
"donec suppositas, ut ait Lucanus, propior despumet in herbas"; quaedam uero etsi nonnullis piorum
factis uideantur opere coaequari, finis ipse, quo discernuntur, incomparabiliter haec nostra ostendit
excellere. Illis enim multi tanto minus sacrificiis colendi sunt, quanto magis haec expetunt; his uero unus
commendatur Deus, qui se nullis talibus indigere et scripturarum suarum testificatione et eorundem
postea sacrificiorum remotione demonstrat. Si ergo angeli sibi expetunt sacrificium, praeponendi eis sunt,
qui non sibi, sed Deo creatori omnium, cui seruiunt. Hinc enim ostendunt quam sincero amore nos
diligant, quando per sacrificium non sibi, sed ei nos subdere uolunt, cuius et ipsi contemplatione beati
sunt, et ad eum nos peruenire, a quo ipsi non recesserunt. Si autem angeli, qui non uni sed plurimis
sacrificia fieri uolunt, non sibi, sed eis diis uolunt, quorum deorum angeli sunt: etiam sic eis praeponendi
sunt illi, qui unius Dei deorum angeli sunt, cui sacrificari sic iubent, ut alicui alteri uetent, cum eorum
nullus huic uetet, cui uni isti sacrificari iubent. Porro si, quod magis indicat eorum superba fallacia, nec
boni nec bonorum deorum angeli sunt, sed daemones mali, qui non unum solum ac summum Deum, sed
se ipsos sacrificiis coli uolunt: quod maius quam unius Dei contra eos eligendum est praesidium, cui
seruiunt angeli boni, qui non sibi, sed illi iubent ut sacrificio seruiamus, cuius nos ipsi sacrificium esse
debemus?
[XVII] Proinde lex Dei, quae in edictis data est angelorum, in qua unus Deus deorum religione sacrorum
iussus est coli, alii uero quilibet prohibiti, in arca erat posita, quae arca testimonii nuncupata est. Quo
nomine satis significatur non Deum, qui per illa omnia colebatur, circumcludi solere uel contineri loco,
cum responsa eius et quaedam humanis sensibus darentur signa ex illius arcae loco, sed uoluntatis eius
hinc testimonia perhiberi; quod etiam ipsa lex erat in tabulis conscripta lapideis et in arca, ut dixi, posita,
quam tempore peregrinationis in heremo cum tabernaculo, quod similiter appellatum est tabernaculum
testimonii, cum debita sacerdotes ueneratione portabant; signumque erat, quod per diem nubes apparebat,
quae sicut ignis nocte fulgebat; quae nubes cum moueretur, castra mouebantur, et ubi staret, castra
ponebantur. Reddita sunt autem illi legi magni miraculi testimonia praeter ista, quae dixi, et praeter uoces,
quae ex illius arcae loco edebantur. Nam cum terram promissionis intrantibus eadem arca transiret,
Iordanes fluuius ex parte superiore subsistens et ex inferiore decurrens et ipsi et populo siccum praebuit
transeundi locum. Deinde ciuitatis, quae prima hostilis occurrit more gentium deos plurimos colens,
septiens eadem arca circumacta muri repente ceciderunt, nulla manu oppugnati, nullo ariete percussi. Post
haec etiam cum iam in terra promissionis essent et eadem arca propter eorum peccata fuisset ab hostibus
capta, hi, qui ceperant, in templo eam dei sui, quem prae ceteris colebant, honorifice conlocarunt
abeuntesque clauserunt, apertoque postridie simulacrum, cui supplicabant, inuenerunt conlapsum
deformiterque confractum. Deinde ipsi prodigiis acti deformiusque puniti arcam diuini testimonii populo,