[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

gratuita bonitate tunc se quisque agnoscit erutum malis, cum ab eorum hominum consortio fit inmunis,
cum quibus illi iuste esset poena communis. Cur ergo non crearet Deus, quos peccaturos esse praesciuit,
quando quidem in eis et ex eis, et quid eorum culpa mereretur, et quid sua gratia donaretur, posset
ostendere, nec sub illo creatore ac dispositore peruersa inordinatio delinquentium rectum peruerteret
ordinem rermm?
[XXVII] Proinde peccatores, et angeli et homines, nihil agunt, quo inpediantur magna opera Domini,
exquisita in omnes uoluntates eius, quoniam qui prouidenter atque omnipotenter sua cuique distribuit, non
solum bonis, uerum etiam malis bene uti nouit. Ac per hoc propter meritum primae malae uoluntatis ita
damnato atque obdurato angelo malo, ut iam bonam uoluntatem ulterius non haberet, bene utens Deus cur
non permitteret, ut ab illo primus homo, qui rectus, hoc est bonae uoluntatis, creatus fuerat, temptaretur?
Quando quidem sic erat institutus, ut, si de adiutorio Dei fideret bonus homo, malum angelum uinceret; si
autem creatorem atque adiutorem Deum superbe sibi placendo desereret, uinceretur; meritum bonum
habens in adiuta diuinitus uoluntate recta, malum uero in deserente Deum uoluntate peruersa. Quia et
ipsum fidere de adiutorio Dei non quidem posset sine adiutorio Dei, nec tamen ideo ab his diuinae gratiae
beneficiis sibi placendo recedere non habebat in potestate. Nam sicut in hac carne uiuere sine adiumentis
alimentorum in potestate non est, non autem in ea uiuere in potestate est, quod faciunt qui se ipsos necant:
ita bene uiuere sine adiutorio Dei etiam in paradiso non erat in potestate; erat autem in potestate male
uiuere, sed beatitudine non permansura et poena iustissima secutura. Cum igitur huius futuri casus
humani Deus non esset ignarus, cur eum non sineret inuidi angeli malignitate temptari? nullo modo
quidem quod uinceretur incertus, sed nihilo minus praescius quod ab eius semine adiuto sua gratia idem
ipse diabolus fuerat sanctorum gloria maiore uincendus. Ita factum est, ut nec Deum aliquid futurorum
lateret, nec praesciendo quemqua "peccare conpelleret et, quid interesset inter propriam cuiusque
praesumptionem et suam tuitionem, angelicae et humanae rationali creaturae consequenti experientia
demonstraret. Quis enim audeat credere aut dicere, ut neque angelus neque homo caderet, in Dei potestate
non fuisse? Sed hoc eorum potestati maluit non auferre atque ita, et quantum mali eorum superbia et
quantum boni sua gratia ualeret, ostendere.
[XXVIII] Fecerunt itaque ciuitates duas amores duo, terrenam scilicet amor sui usque ad contemptum
Dei, caelestem uero amor Dei usque ad contemptum sui. Denique illa in se ipsa, haec in Domino
gloriatur. Illa enim quaerit ab hominibus gloriam; huic autem Deus conscientiae testis maxima est gloria.
Illa in gloria sua exaltat caput suum; haec dicit Deo suo: Gloria mea et exaltans caput meum. Illi in
principibus eius uel in eis quas subiugat nationibus dominandi libido dominatur; in hac seruiunt inuicem
in caritate et praepositi consulendo et subditi obtemperando. Illa in suis potentibug diligit uirtutem suam;
haec dicit Deo suo: Diligam te, Domine, uirtus mea. Ideoque in illa sapientes eius secundum hominem
uiuentes aut corporis aut animi sui bona aut utriusque sectati sunt, aut qui potuerunt cognoscere Deum,
non ut Deum honorauerunt aut gratias egerunt, sed euanuerunt in cogilationibus suis, et obscuratum est
insipiens cor eorum; dicentes se esse sapientes (id est dominante sibi.superbia in sua sapientia sese
extollentes) stulti facti sunt et inmutauerunt gloriam incorruptibilis Dei in similitudinem imaginis
corruptibilis hominis et uolucrum et quadrupedum et serpentium (ad huiusce modi enim simulacra
adoranda uel duces populorum uel sectatores fuerunt), et coluerunt atque seruierunt creaturae potius quam
Creatori, qui est benedictovs in saecula; in hac autem nulla est hominis sapientia nisi pietas, qua recte
colitur uerus Deus, id expectans praemium in societate sanctorum non solum hominum, uerum etiam
angelorum, ut sit Deus omnia in omnibus.
LIBER XV
[I] De felicitate paradisi uel de ipso paradiso et de uita ibi primorum hominum eorumque peccato atque
supplicio multi multa senserunt, multa dixerunt, multa litteris mandauerunt. Nos quoque secundum
scripturas sanctas uel quod in eis legimus uel quod ex eis intellegere potuimus earum congruentes
auctoritati de his rebus in superioribus libris diximus. Enucleatius autem si ista quaerantur, multiplices
atque multimodas pariunt disputationes, quae pluribus intexendae sint uoluminibus, quam hoc opus
tempusque deposcit, quod non ita largum habemus, ut in omnibus, quae possunt requirere otiosi et
scrupulosi, paratiores ad interrogandum quam capaciores ad intellegendum, nos oporteat inmorari.
Arbitror tamen satis nos iam fecisse magnis et difficillimis quaestionibus de initio uel mundi uel animae
uel ipsius generis humani, quod in duo genera distribuimus, unum eorum, qui secundum hominem,