[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

[IX] Quales igitur mediatores sunt inter homines et deos, per quos ad deorum amicitias homines ambiant,
qui hoc cum hominibus habent deterius, quod est in animante melius, id est animum; hoc autem habent
cum diis melius, quod est in animante deterius, id est corpus? Cum enim animans, Id est animal, ex anima
constet et corpore, quorum duorum anima est utique corpore melior, etsi uitiosa et infirma, melior certe
corpore etiam sanissimo atque firmissimo, quoniam natura eius excellentior nec labe uitiorum postponitur
corpori, sicut aurum etiam sordidum argento seu plumbo, licet purissimo, carius aestimatur: isti
mediatores deorum et hominum, per quos interpositos diuinis humana iunguntur, cum diis habent corpus
aeternum, uitiosum autem cum hominibus animum; quasi religio, qua uolunt diis homines per daemones
iungi, in corpore sit, non in animo constituta. Quaenam tandem istos mediatores falsos atque fallaces
quasi capite deorsum nequitia uel poena suspendit, ut inferiorem animalis partem, id est corpus, cum
superioribus, superiorem uero, id est animum, cum inferioribus habeant, et cum diis caelestibus in parte
seruiente coniuncti, cum hominibus autem terrestribus in parte dominante sint miseri? Corpus quippe
seruum est, sicut etiam Sallustius ait: "Animi imperio, corporis seruitio magis utimur." Adiunxit autem
ille: "Alterum nobis cum diis, alterum cum beluis commune est", quoniam de hominibus loquebatur,
quibus sicut beluis mortale corpus est. Isti autem, quos inter nos et deos mediatores nobis philosophi
prouiderunt, possunt quidem dicere de animo et corpore: Alterum nobis cum diis, alterum cum hominibus
commune est; sed, sicut dixi, tamquam in peruersum ligati atque suspensi, seruum corpus cum diis beatis,
dominum animum cum hominibus miseris, parte inferiore exaltati, superiore deiecti. Vnde etiamsi
quisquam propter hoc eos putauerit aeternitatem habere cum diis, quia nulla morte, sicut animalium
terrestrium, animi eorum soluuntur a corpore: nec sic existimandum est eorum corpus tamquam
honoratorum aeternum uehiculum, sed aeternum uinculum damnatorum.
[X] Plotinus certe nostrae memoriae uicinis temporibus Platonem ceteris excellentius intellexisse
laudatur. Is cum de humanis animis ageret: "Pater, inquit, misericors mortalia illis uincla faciebat." Ita
hoc ipsum, quod mortales sunt homines corpore, ad misericordiam Dei patris pertinere arbitratus est, ne
semper huius uitae miseria tenerentur. Hac misericordia indigna iudicata est iniquitas daemonum, quae in
animi passiui miseria non mortale sicut homines, sed aeternum corpus accepit. Essent quippe feliciores
hominibus, si mortale cum eis haberent corpus et cum diis animum beatum. Essent autem pares
hominibus, si cum animo misero corpus saltem mortale cum eis habere meruissent; si tamen adquirerent
aliquid pietatis, ut ab aerumnis uel in morte requiescerent. Nunc uero non solum feliciores hominibus non
sunt animo misero, sed etiam miseriores sunt perpetuo corporis uinculo. Non enim aliqua pietatis et
sapientiae disciplina proficientes intellegi uoluit ex daemonibus fieri deos, cum apertissime dixerit
daemones aeternos.
[XI] Dicit quidem et animas hominum daemones esse et ex hominibus fieri lares, si boni meriti sunt;
lemures, si mali, seu laruas; manes autem deos dici, si incertum est bonorum eos seu malorum esse
meritorum. In qua opinione quantam uoraginem aperiant sectandis perditis moribus, quis non uideat, si
uel paululum adtendat? Quando quidem quamlibet nequam homines fuerint, uel laruas se fieri dum
opinantur, uel dum manes deos, tanto peiores fiunt, quanto sunt nocendi cupidiores, ut etiam quibusdam
sacrificiis tamquam diuinis honoribus post mortem se inuitari opinentur, ut noceant. Laruas quippe dicit
esse noxios daemones ex hominibus factos. Sed hinc alia quaestio est. Inde autem perhibet appellari
Graece beatos. *eu)dai/monas, quod boni sint animi, hoc est boni daemones, animos quoque hominum
daemones esse confirmans.
[XII] Sed nunc de his agimus, quos in natura propria descripsit inter deos et homines genere animalia,
mente rationalia, animo passiua, corpore aeria, tempore aeterna. Nempe cum prius deos in sublimi caelo,
homines autem in terra infima disiunctos locis et naturae dignitate secerneret, ita conclusit: "Habetis,
inquit, interim bina animalia: deos ab hominibus plurimum differentes loci sublimitate, uitae perpetuitate,
naturae perfectione, nullo inter se propinquo communicatu, cum et habitacula summa ab infimis tanta
intercapedo fastigii dispescat, et uiuacitas illic aeterna et indefecta sit, hic caduca et subsiciua, et ingenia
illa ad beatitudinem sublimata, haec ad miserias infimata." Hic terna uideo commemorata contraria de
duabus naturae partibus ultimis, id est summis atque infimis. Nam tria quae proposuit de diis laudabilia,
eadem repetiuit, aliis quidem uerbis, ut eis aduersa alia tria ex hominibus redderet. Tria deorum haec sunt:
loci sublimitas, uitae perpetuitas, perfectio naturae. Haec aliis uerbis ita repetiuit, ut eis tria contraria
humanae condicionis opponeret. "Cum et habitacula, inquit, summa ab infimis tanta intercapedo fastigii
dispescat", quia dixerat loci sublimitatem; "et uiuacitas, inquit, illic aeterna et indefecta sit, hic caduca et