[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

sed utrum fuerit faciendum. Sana quippe ratio etiam exemplis anteponenda est, cui quidem et exempla
concordant, sed illa, quae tanto digniora sunt imitatione, quanto excellentiora pietate. Non fecerunt
patriarchae, non prophetae, non apostoli, quia et ipse Dominus Christus, quando eos, si persecutionem
paterentur, fugere admonuit de ciuitate in ciuitatem, potuit admonere ut sibi manus inferrent, ne in manus
persequentium peruenirent. Porro si hoc ille non iussit aut monuit, ut eo modo sui ex hac uita emigrarent,
quibus migrantibus mansiones aeternas praeparaturum esse se promisit, quaelibet exempla proponant
gentes, quae ignorant Deum, manifestum est hoc non licere colentibus unum uerum Deum.
[XXIII] Sed tamen etiam illi praeter Lucretiam, de qua supra satis quod uidebatur diximus, non facile
reperiunt de cuius auctoritate praescribant, nisi illum Catonem, qui se Vticae occidit; non quia solus id
fecit, sed quia uir doctus et probus habebatur, ut merito putetur etiam recte fieri potuisse uel posse quod
fecit. De cuius facto quid potissimum dicam, nisi quod amici eius etiam docti quidam uiri, qui hoc fieri
prudentius dissuadebant, inbecillioris quam fortioris animi facinus esse censuerunt, quo demonstraretur
non honestas turpia praecauens, sed infirmitas aduersa non sustinens? Hoc et ipse Cato in suo carissimo
filio iudicauit. Nam si turpe erat sub uictoria Caesaris uiuere, cur auctor huius turpitudinis filio fuit, quem
de Caesaris benignitate omnia sperare praecepit? Cur non et illum secum coegit ad mortem? Nam si eum
filium, qui contra imperium in hostem pugnauerat, etiam uictorem laudabiliter Torquatus occidit, cur
uictus uicto filio pepercit Cato, qui non pepercit sibi? An turpius erat contra imperium esse uictorem,
quam contra decus ferre uictorem? Nullo modo igitur Cato turpe esse iudicauit sub uictore Caesare
uiuere; alioquin ab hac turpitudine paterno ferro filium liberaret. Quid ergo, nisi quod filium quantum
amauit, cui parci a Caesare et sperauit et uoluit, tantum gloriae ipsius Caesaris, ne ab illo etiam sibi
parceretur, ut ipse Caesar dixisse fertur, inuidit, ut aliquid nos mitius dicamus, erubuit?
[XXIV] Nolunt autem isti, contra quos agimus, ut sanctum uirum Iob, qui tam horrenda mala in sua carne
perpeti maluit quam inlata sibi morte omnibus carere cruciatibus, uel alios sanctos ex litteris nostris
summa auctoritate celsissimis fideque dignissimis, qui captiuitatem dominationemque hostium ferre
quam sibi necem inferre maluerunt, Catoni praeferamus; sed ex litteris eorum eundem illum Marco
Catoni Marcum Regulum praeferam. Cato enim numquam Caesarem uicerat, cui uictus dedignatus est
subici et, ne subiceretur, a se ipso elegit occidi: Regulus autem Poenos iam uicerat imperioque Romano
Romanus imperator non ex ciuibus dolendam, sed ex hostibus laudandam uictoriam reportauerat; ab eis
tamen postea uictus maluit eos ferre seruiendo quam eis se auferre moriendo. Proinde seruauit et sub
Carthaginiensium dominatione patientiam et in Romanorum dilectione constantiam, nec uictum auferens
corpus ab hostibus nec inuictum animum a ciuibus. Nec quod se occidere noluit, uitae huius amore fecit.
Hoc probauit, cum causa promissi iurisque iurandi ad eosdem hostes, quos grauius in senatu uerbis quam
&ltin> bello armis offenderat, sine ulla dubitatione remeauit. Tantus itaque uitae huius contemptor, cum
saeuientibus hostibus per quaslibet poenas eam finire quam se ipse perimere maluit, magnum scelus esse,
si se homo interimat, procul dubio iudicauit. Inter omnes suos laudabiles et uirtutis insignibus inlustres
uiros non proferunt Romani meliorem, quem neque felicitas corruperit, nam in tanta uictoria mansit
pauperrimus; nec infelicitas fregerit, nam ad tanta exitia reuertit intrepidus. Porro si fortissimi et
praeclarissimi uiri terrenae patriae defensores deorumque licet falsorum, non tamen fallaces cultores, sed
ueracissimi etiam iuratores, qui hostes uictos more ac iure belli ferire potuerunt, hi ab hostibus uicti se
ipsos ferire noluerunt et, cum mortem minime formidarent, uictores tamen dominos ferre quam eam sibi
inferre maluerunt: quanto magis Christiani, uerum Deum colentes et supernae patriae suspirantes, ab hoc
facinore temperabunt, si eos diuina dispositio uel probandos uel emendandos ad tempus hostibus
subiugauerit, quos in illa humilitate non deserit, qui propter eos tam humiliter altissimus uenit, praesertim
quos nullius militaris potestatis uel talis militiae iura constringunt ipsum hostem ferire superatum. Quis
ergo tam malus error obrepit, ut homo se occidat, uel quia in eum peccauit, uel ne in eum peccet inimicus,
cum uel peccatorem uel peccaturum ipsum occidere non audeat inimicum?
[XXV] At enim timendum est et cauendum, ne libidini subditum corpus inlecebrosissima uoluptate
animum adliciat consentire peccato. Proinde, inquiunt, non iam propter alienum, sed propter suum
peccatum, antequam hoc quisque committat, se debet occidere. Nullo modo quidem hoc faciet animus, ut
consentiat libidini carnis suae aliena libidine concitatae, qui Deo potius eiusque sapientiae quam corpori
eiusque concupiscentiae subiectus est. Verum tamen si detestabile facinus et damnabile scelus est etiam
se ipsum hominem occidere, sicut ueritas manifesta proclamat, quis ita desipiat, ut dicat: "Iam nunc
peccemus, ne postea forte peccemus; iam nc perpetremus homicidium, ne postea forte incidamus in
adulterium"? Nonne si tantum dominatur iniquitas, ut non innocentia, sed peccata potius eligantur, satius