[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

super te, et diuidetur Israel in duo; et non conuertetur neque paenitebit eum; quoniam non est sicut homo,
ut paeniteat eum; ipse minatur, et non permanet. Iste, cui dicitur: Spernet te Dominus, ne sis rex super
Israel, et: Disrupit Dominus regnum ab Israel de manu tua hodie, quadraginta regnauit annos super Israel,
tanto scilicet spatio temporis, quanto et ipse Dauid, et audiuit hoc primo tempore regni sui; ut
intellegamus ideo dictum, quia nullus de stirpe eius fuerat regnaturus, et respiciamus ad stirpem Dauid,
unde exortus est secundum carnem mediator Dei et hominum, homo Christus Iesus.
Non autem habet scriptura, quod in plerisque latinis codicibus legitur: Disrupit Dominus regnum Israel de
manu tua; sed sicut a nobis positum est inuentum in Graecis: Disrupit Dominus regnum ab Israel de manu
tua; ut hoc intellegatur de manu tua, quod est ab Israel. Populi ergo Israel personam figurate gerebat
homo iste, qui populus regnum fuerat amissurus, Christo Iesu Domino nostro per nouum testamentum
non carnaliter, sed spiritaliter regnaturo. De quo cum dicitur: Et dabit illud proximo tuo, ad carnis
cognationem id refertur; ex Israel enim Christus secundum carnem, unde et Saul. Quod uero additum est:
bono super te, potest quidem intellegi "meliori te"; nam et quidam sic sunt interpretati; sed melius sic
accipitur bono super te, ut, quia ille bonus est, ideo sit super te, iuxta illud aliud propheticum: Donec
ponam omnes inimicos tuos sub pedibus tuis; in quibus est et Israel, cui suo persecutori regnum abstulit
Christus; quamuis fuerit illic et Israel, in quo dolus non erat, quoddam quasi frumentum illarum
palearum; nam utique inde erant apostoli, inde tot martyres, quorum prior Stephanus; inde tot ecclesiae,
quas apostolus Paulus commemorat, in conuersione eius magnificantes Deum.
De qua re non dubito intellegendum esse quod sequitur: Et diuidetur Israel in duo; in Israel scilicet
inimicum Christo et Israel adhaerentem Christo; in Israel ad ancillam et Israel ad liberam pertinentem.
Nam ista duo genera primum simul erant, uelut Abraham adhuc adhaereret ancillae, donec sterilis per
Christi gratiam fecundata clamaret: Eice ancillam et filium eius. Propter peccatum quidem Salomonis
regnante filio eius Roboam scimus Israel in duo fuisse diuisum atque ita perseuerasse, habentibus singulis
partibus reges suos, donec illa gens tota a Chaldaeis esset ingenti uastatione subuersa atque translata. Sed
hoc quid ad Saulem, cum, si tale aliquid comminandum esset, ipsi Dauid fuerit potius comminandum,
cuius erat filius Salomon? Postremo nunc inter se gens Hebraea diuisa non est, sed indifferenter in
eiusdem erroris societate dispersa per terras. Diuisio uero illa, quam Deus sub persona Saulis, illius regni
et populi figuram gerentis, eidem regno populoque minatus est, aeterna atque inmutabilis significata est
per hoc, quod a diunctum est: Et non conuertetur neque paenitebit eum; quoniam non est sicut homo, ut
paeniteat eum; ipse minatur, et non permanet; id est, homo minatur, et non permanet; non autem Deus,
quem non paenitet, sicut hominem. Vbi enim legitur, quod paeniteat eum, mutatio rerum significatur,
inmutabili praescientia manente diuina. Vbi ergo non paenitere dicitur, non mutare intellegitur.
Prorsus insolubilem uidemus per haec uerba prolatam diuinitus fuisse sententiam de ista diuisione populi
Israel et omnino perpetuam. Quicumque enim ad Christum transierunt uel transeunt uel transibunt inde,
non erant inde secundum Dei praescientiam, non secundum generis humani unam eandemque naturam.
Prorsus quicumque ex Israelitis adhaerentes Christo perseuerant in illo, numquam erunt cum eis Israelitis,
qui eius inimici usque in finem uitae huius esse persistunt; sed in diuisione, quae hic praenuntiata est,
perpetuo permanebunt. Nihil enim prodest testamentum uetus de monte Sina in seruitutem generans, nisi
quia testimonium perhibet testamento nouo. Alioquin, quamdiu legitur Moyses, uelamen super corda
eorum positum est; cum autem inde quisque transierit ad Christum, auferetur uelamen. Transeuntium
quippe intentio ipsa mutatur de uetere ad nouum, ut iam non quisque intendat accipere carnalem, sed
spiritalem felicitatem. Propter quod ipse magnus propheta Samuel, antequam unxisset regem Saul,
quando exclamauit ad Dominum pro Israel, et exaudiuit eum, et, cum offerret holocaustosim,
accedentibus alienigenis ad pugnam contra populum Dei tonuit Dominus super eos, et confusi sunt et
offenderunt coram Israel atque superati sunt: adsumpsit lapidem unum et statuit illum inter Massephat
nouam et ueterem, et uocauit nomen eius Abennezer; quod est Latine lapis adiutoris, et dixit: Vsque hoc
adiuuit nos Dominus. Massephat interpretatur intentio. Lapis ille adiutoris medietas est Saluatoris, per
quem transeundum est a Massephat uetere ad nouam, id est ab intentione, qua expectabatur in carnali
regno beatitudo falsa carnalis, ad intentionem, qua per nouum testamentum expectatur in regno caelorum
beatitudo uerissima spiritalis; qua quoniam nihil est melius, huc usque adiuuat Deus.
[VIII] Iam nunc uideo esse monstrandum, quid ipsi Dauid, qui Sauli successit in regnum, cuius mutatione
finalis illa mutatio figurata est, propter quam diuinitus cuncta dicta, cuncta conscripta sunt, Deus
promiserit, quod ad rem qua de agimus pertinet. Cum regi Dauid multa prospera prouenissent, cogitauit
facere Deo domum, templum illud scilicet excellentissime diffamatum, quod a rege Salomone filio eius