[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

sententia, si, cum lux prima illa facta est, angeli creati intelleguntur, inter sanctos angelos et inmundos
fuisse discretum, ubi dictum est: Et diuisit Deus inter lucem et tenebras; et uocauit Deus lucem diem et
tenebras uocauit noctem. Solus quippe ille ista discernere potuit, qui potuit etiam priusquam caderent
praescire casuros et priuatos lumine ueritatis in tenebrosa superbia remansuros. Nam inter istum nobis
notissimum diem et noctem, id est inter hanc lucem et has tenebras, uulgatissima sensibus nostris
luminaria caeli ut diuiderent imperauit: Fiant, inquit, luminaria in firmamento caeli, ut luceant super
terram et diuidant inter diem et noctem; et paulo post: Et fecit, inquit, Deus duo luminaria magna,
luminare maius in principia diei, et luminare minus in principia noctis, et stellas; et posuit illa Deus in
firmamento caeli lucere super terram et praeesse diei et nocti et diuidere inter lucem et tenebras. Inter
illam uero lucem, quae sancta societas angelorum est inlustratione ueritatis intellegibiliter fulgens, et ei
contrarias tenebras, id est malorum angelorum auersorum a luce iustitiae taeterrimas mentes, ipse diuidere
potuit, cui etiam futurum non naturae, sed uoluntatis malum occultum aut incertum esse non potuit.
[XX] Denique nec illud est praetereundum silentio, quod, ubi dixit Deus: Fiat lux, et facta est lux,
continuo subiunctum est; Et uidit Deus lucem quia bona est f non postea quam separauit inter lucem et
tenebras et uocauit lucem diem et tenebras noctem, ne simul cum luce etiam talibus tenebris testimonium
placiti sui perhibuisse uideretur. Nam ubi tenebrae inculpabiles sunt, inter quas et lucem istam his oculis
conspicuam luminaria caeli diuidunt, non ante, sed post infertur: Et uidit Deus quia bonum est. Posuit illa,
inquit, in firmamento caeli lucere super terram et pracesse diei et nocti et separare inter lucem et tenebras.
Et uidit Deus quia bonum est. Vtrumque placuit, quia utrumque sine peccato est. Vbi autem dixit Deus:
Fiat lux, et facta est lux. Et uidit Deus lucem quia bona est; et postmodum infertur: Et separauit Deus
inter lucem et tenebras; et uocauit Deus lucem diem et tenebras uocauit noctem: non hoc loco additum
est: Et uidit Deus quia bonum est, ne utrumque appellaretur bonum, cum esset horum alterum malum,
uitio proprio, non natura. Et ideo sola ibi lux placuit Conditori: tenebrae autem angelicae, etsi fuerant
ordinandae, non tamen fuerant adprobandae.
[XXI] Quid est enim aliud intellegendum in eo, quod per omnia dicitur: Vidit Deus quia bonum est, nisi
operis adprobatio secundum artem facti, quae sapientia Dei est? Deus autem usque adeo non, cum factum
est, tunc didicit bonum, ut nihil eorum fieret, si ei fuisset incognitum. Dum ergo uidet quia bonum est,
quod, nisi uidisset antequam fieret, non utique fieret: docet bonum esse, non discit. Et Plato quidem plus
ausus est dicere, elatum esse scilicet Deum gaudio mundi uniuersitate perfecta. Vbi et ipse non usque
adeo desipiebat, ut putaret Deum sui operis nouitate factum beatiorem; sed sic ostendere uoluit artifici suo
placuisse iam factum, quod placuerat in arte faciendum; non quod ullo modo Dei scientia uarietur, ut
aliud in ea faciant quae nondum sunt, aliud quae iam sunt, aliud quae fuerunt; non enim more nostro ille
uel quod futurum est prospicit, uel quod praesens est aspicit, uel quod praeteritum est respicit; sed alio
modo quodam a nostrarum cogitationum consuetudine longe alteque diuerso. Ille quippe non ex hoc in
illud cogitatione mutata, sed omnino incommutabiliter uidet; ita ut illa quidem, quae temporaliter fiunt, et
futura nondum sint et praesentia iam sint et praeterita iam non sint, ipse uero haec omnia stabili ac
sempiterna praesentia conprehendat; nec aliter oculis, aliter mente; non enim ex animo constat et corpore;
nec aliter nunc et aliter antea et aliter postea; quoniam non sicut nostra, ita eius quoque scientia trium
temporum, praesentis uidelicet et praeteriti uel futuri, uarietate mutatur, apud quem non est inmutatio nec
momenti obumbratio. Neque enim eius intentio de cogitatione in cogitationem transit, in cuius incorporeo
contuitu simul adsunt cuncta quae nouit; quoniam tempora ita nouit nullis suis temporalibus notionibus,
quem ad modum temporalia mouet nullis suis temporalibus motibus. Ibi ergo uidit bonum esse quod fecit,
ubi bonum esse uidit ut faceret; nec quia factum uidit scientiam duplicauit uel ex aliqua parte auxit,
tamquam minoris scientiae fuerit priusquam faceret quod uideret, qui tam perfecte non operare-, nisi tam
perfecta scientia, cui nihil ex eius operibus adderetur. Quapropter, si tantummodo nobis insinuandum
esset quis fecerit lucem, sufficeret dicere, fecit Deus lucem; si autem non solum quis fecerit, uerum etiam
per quid fecerit, satis esset ita enuntiari: Et dixit Deus: Fiat lux, et facta est lux; ut non tantum Deum, sed
etiam per Verbum lucem fecisse nossemus. Quia uero tria quaedam maxime scienda de creatura nobis
oportuit intimari, quis eam fecerit, per quid fecerit, quare fecerit: Dixit Deus, inquit: Fiat lux, et facta est
lux. Et uidit Deus lucem quia bona est. Si ergo quaerimus, quis fecerit: Deus est, si per quid fecerit: Dixit:
Fiat, et facta est; si quare fecerit: Quia bona est. Nec auctor est excellentior Deo, nec ars efficacior Dei
uerbo, nec causa melior quam ut bonum crearetur a Deo bono. Hanc etiam Plato causam condendi mundi
iustissimam dicit, ut a bono Deo bona opera fierent; siue ista legerit, siue ab his qui legerant forte
cognouerit; siue acerrimo ingenio inuisibilia Dei per ea, quae facta sunt, intellecta conspexerit, siue ab his