[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

magicis artibus factum est, cur credere dubitant eadem uirtute diuina per totum mundum id fieri potuisse,
qua hoc factum est? Si autem ut Hierosolymis sic ad cultum nominis Christi accenderetur tanta hominum
multitudo, quae illum in cruce uel fixerat prensum uel riserat fixum, iam maleficium illud fecerat Petrus,
ex ipso anno quaerendum est, quando trecenti sexaginta quinque completi sint. Mortuus est ergo Christus
duobus Geminis consulibus octauum Kalendas Aprilis. Resurrexit tertio die, sicut apostoli suis etiam
sensibus probauerunt. Deinde post quadraginta dies ascendit in caelum; post decem dies, id est
quinquagensimo post suam resurrectionem die, misit Spiritum sanctum. Tunc tria milia hominum
apostolis eum praedicantibus crediderunt. Tunc itaque nominis illius cultus exorsus est, sicut nos
credimus et ueritas habet, efficacia Spiritus sancti; sicut autem finxit uanitas impia uel putauit, magicis
artibus Petri. Paulo post etiam signo mirabili facto, quando ad uerbum ipsius Petri quidam mendicus ab
utero matris ita claudus, ut ab aliis portaretur et ad portam templi, ubi stipem peteret, poneretur, in
nomine Iesu Christi saluus exiluit, quinque hominum milia crediderunt; ac deinde aliis atque aliis
accessibus credentium creuit ecclesia. Ac per hoc colligitur etiam dies, ex quo annus ipse sumpsit initium,
scilicet quando missus est Spiritus sanctus, id est per Idus Maias. Numeratis proinde consulibus trecenti
sexaginta quinque anni reperiuntur impleti per easdem Idus consulatu Honorii et Eutychiani. Porro
sequenti anno, consule Malio Theodoro, quando iam secundum illud oraculum daemonum aut figmentum
hominum nulla esse debuit religio Christiana, quid per alias terrarum partes forsitan factum sit, non fuit
necesse perquirere; interim, quod scimus, in ciuitate notissima et eminentissima Carthagine Africae
Gaudentius et Iouius comites imperatoris Honorii quarto decimo Kalendas Aprilis falsorum deorum
templa euerterunt et simulacra fregerunt. Ex quo usque ad hoc tempus per triginta ferme annos quis non
uideat quantum creuerit cultus nominis Christi, praesertim postea quam multi eorum Christiani facti sunt,
qui tamquam uera illa diuinatione reuocabantur a fide eamque completo eodem numero annorum inanem
ridendamque uiderunt? Nos ergo, qui sumus uocamurque Christiani, non in Petrum credimus, sed in
quem credidit Petrus; Petri de Christo aedificati sermonibus, non carminibus uenenati; nec decepti
maleficiis, sed beneficiis eius adiuti. Ille Petri magister Christus in doctrina, quae ad uitam ducit
aeternam, ipse est magister et noster.
Sed aliquando iam concludamus hunc librum, hoc usque disserentes et quantum satis uisum est
demonstrantes, quisnam sit duarum ciuitatum, caelestis atque terrenae, ab initio usque in finem
permixtarum mortalis excursus; quarum illa, quae terrena est; fecit sibi quos uoluit uel undecumque uel
etiam ex hominibus falsos deos, quibus sacrificando seruiret; illa autem, quae caelestis peregrinatur in
terra, falsos deos non facit, sed a uero Deo ipsa fit, cuius uerum sacrificium ipsa sit. Ambae tamen
temporalibus uel bonis pariter utuntur uel malis pariter affliguntur, diuersa fide, diuersa spe, diuerso
amore, donec ultimo iudicio separentur, et percipiat unaquaeque suum finem, cuius nullus est finis; de
quibus ambarum finibus deinceps disserendum est.
LIBER XIX
[I] Quoniam de ciuitatis utriusque, terrenae scilicet et caelestis, debitis finibus deinceps mihi uideo
disputandum: prius exponenda sunt, quantum operis huius terminandi ratio patitur, argumenta mortalium,
quibus sibi ipsi beatitudinem facere in huius uitae infelicitate moliti sunt, ut ab eorum rebus uanis spes
nostra quid differat, quam Deus nobis dedit, et res ipsa, hoc est uera beatitudo, quam dabit, non tantum
auctoritate diuina, sed adhibita etiam ratione, qualem propter infideles possumus adhibere, clarescat.. De
finibus enim bonorum et malorum multa et multipliciter inter se philosophi disputarunt; quam
quaestionem maxima intentione uersantes inuenire conati sunt, qui efficiat hominem beatum. Illud enim
est finis boni nostri, propter quod appetenda sunt cetera, ipsum autem propter se ipsum; et illud finis mali,
propter quod uitanda sunt cetera, ipsum autem propter se ipsum. Finem boni ergo nunc dicimus, non quo
consumatur, ut non sit, sed quo perficiatur, ut plenum sit; et finem mali, non quo esse desinat, sed quo
usque nocendo perducat. Fines itaque isti sunt summum bonum et summum malum. De quibus
inueniendis atque in hac uita summo bono adipiscendo, uitando autem summo malo, multum, sicut dixi,
laborauerunt, qui studium sapientiae in saeculi huius uanitate professi sunt; nec tamen eos, quamuis
diuersis errantes modis, naturae limes in tantum ab itinere ueritatis deuiare permisit, ut non alii in animo,
alii in corpore, alii in utroque fines bonorum ponerent et malorum. Ex qua tripertita uelut generalium
distributione sectarum Marcus Varro in libro de philosophia tam multam dogmatum uarietatem diligenter
et subtiliter scrutatus aduertit, ut ad ducentas octoginta et octo sectas, non quae iam essent, sed quae esse