[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

Cui sententiae suae testem adhibet inter cetera etiam gentem Iudaeam; nec dubitat eum locum ita
concludere, ut dicat, qui primi simulacra deorum populis posuerunt, eos ciuitatibus suis et metum
dempsisse et errorem addidisse, prudenter existimans deos facile posse in simulacrorum stoliditate
contemni. Quod uero non ait "errorem tradiderunt", sed "addiderunt": iam utique fuisse etiam sine
simulacris uult intellegi errorem. Quapropter cum solos dicit animaduertisse quid esset Deus, qui eum
crederent animam mundum gubernantem, castiusque existimat sine simulacris obseruari religionem, quis
non uideat quantum propinquauerit ueritati? Si enim aliquid contra uetustatem tanti posset erroris,
profecto et unum Deum, a quo mundum crederet gubernari, et sine simulacro colendum esse censeret;
atque in tam proximo inuentus facile fortasse de animae mutabilitate commoneretur, ut naturam potius
incommutabilem, quae ipsam quoque animam condidisset, Deum uerum esse sentiret. Haec cum ita sint,
quaecumque tales uiri in suis litteris multorum deorum ludibria posuerunt, confiteri ea potius occulta Dei
uoluntate compulsi sunt quam persuadere conati. Si qua igitur a nobis inde testimonia proferuntur, ad eos
redarguendos proferuntur, qui nolunt aduertere de quanta et quam maligna daemonum potestate nos
liberet singulare sacrificium tam sancti sanguinis fusi et donum spiritus impertiti.
[XXXII] Dicit etiam de generationibus deorum magis ad poetas quam ad physicos fuisse populos
inclinatos, et ideo et sexum et generationes deorum maiores suos, id est ueteres credidisse Romanos et
eorum constituisse coniugia. Quod utique non aliam ob causam factum uidetur, nisi quia hominum uelut
prudentium et sapientium negotium fuit populum in religionibus fallere et in eo ipso non solum colere,
sed imitari etiam daemones, quibus maxima est fallendi cupiditas. Sicut enim daemones nisi eos, quos
fallendo deceperint, possidere non possunt, sic et homines principes, non sane iusti, sed daemonum
similes, ea, quae uana esse nouerant, religionis nomine populis tamquam uera suadebant, hoc modo eos
ciuili societati uelut aptius alligantes, quo similiter subditos possiderent. Quis autem infirmus et indoctus
euaderet simul fallaces et principes ciuitatis et daemones?
[XXXIII] Deus igitur ille felicitatis auctor et dator, quia solus est uerus Deus, ipse dat regna terrena et
bonis et malis, neque hoc temere et quasi fortuito, quia Deus est, non fortuna, sed pro rerum ordine ac
temporum occulto nobis, notissimo sibi; cui tamen ordini temporum non subditus seruit, sed eum ipse
tamquam dominus regit moderatorque disponit: felicitatem uero non dat nisi bonis. Hanc enim possunt et
non habere et habere seruientes, possunt et non habere et habere regnantes; quae tamen plena in ea uita
erit, ubi nemo iam seruiet. Et ideo regna terrena et bonis ab illo dantur et malis, ne eius cultores adhuc in
prouectu animi paruuli haec ab eo munera quasi magnum aliquid concupiscant. Et hoc est sacramentum
ueteris testamenti, ubi occultum erat nouum, quod illic promissa et dona terrena sunt, intellegentibus et
tunc spiritalibus, quamuis nondum in manifestatione praedicantibus, et quae illis temporalibus rebus
significaretur aeternitas, et in quibus Dei donis esset uera felicitas.
[XXXIV] Itaque ut cognosceretur etiam illa terrena bona, quibus solis inhiant qui meliora cogitare non
possunt, in ipsius unius Dei esse posita potestate, non in multorum falsorum, quos colendos Romani antea
crediderunt, populum suum in Aegypto de paucissimis multiplicauit et inde signis mirabilibus liberauit.
Nec Lucinam mulieres illae inuocauerunt, quando earum partus, ut miris modis multiplicarentur et gens
illa incredibiliter cresceret, ab Aegyptiorum persequentium et infantes omnes necare uolentium manibus
ipse seruauit. Sine dea rumina suxerunt, sine Cunina in cunis fuerunt, sine Educa et Potina escam
potumque sumpserunt, sine tot diis puerilibus educati sunt, sine diis coniugalibus coniugati, sine cultu
Priapi coniugibus mixti; sine inuocatione Neptuni mare transeuntibus diuisum patuit et sequentes eorum
inimicos fluctibus in se redeuntibus obruit. Nec consecrauerunt aliquam deam Manniam, quando de caelo
manna sumpserunt; nec quando sitientibus aquam percussa petra profudit, Nymphas Lymphasque
coluerunt. Sine insanis sacris Martis et Bellonae bella gesserunt, et sine uictoria quidem non uicerunt, non
eam tamen deam, sed Dei sui munus habuerunt. Sine Segetia segetes sine Bubona boues, mella sine
Mellona poma sine Pomona, et prorsus omnia, pro quibus tantae falsorum deorum turbae Romani
supplicandum putarunt, ab uno uero Deo multo felicius acceperunt. Et si non in eum peccassent, impia