[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

quorumque uasorum uel etiam statuarum et picturarum uarietate excogitauerit et impleuerit; quae in
theatris mirabilia spectantibus, audientibus incredibilia facienda et exhibenda molita sit; in capiendis
occidendis domandis inrationabilibus animantibus quae et quanta reppererit; aduersus ipsos homines tot
genera uenenorum, tot armorum, tot machinamentorum, et pro salute mortali tuenda atque reparanda quot
medicamenta atque adiumenta conprehenderit; pro uoluptate faucium quot condimenta et gulae
inritamenta reppererit; ad indicandas et suadendas cogitationes quam multitudinem uarietatemque
signorum, ubi praecipuum locum uerba et litterae tenent; ad delectandos animos quos elocutionis ornatus,
quam diuersorum carminum copiam; ad mulcendas aures quot organa musica, quos cantilenae modos
excogitauerit; quantam peritiam dimensionum atque numerorum, meatusque et ordines siderum quanta
sagacitate conprehenderit; quam multa rerum mundanarum cognitione se impleuerit, quis possit eloqui,
maxime si uelimus non aceruatim cuncta congerere, sed in singulis inmorari? In ipsis postremo erroribus
et falsitatibus defendendis quam magna claruerint ingenia philosophorum atque haereticorum, quis
aestimare sufficiat? Loquimur enim nunc de natura mentis humanae, qua ista uita mortalis ornatur, non de
fide atque itinere ueritatis, qua illa inmortalis adquiritur. Huius tantae naturae conditor cum sit utique
Deus uerus et summus, ipso cuncta quae fecit administrante et summam potestatem summamque habente
iustitiam numquam profecto in has miserias decidisset atque ex his praeter eos solos qui liberabuntur in
aeternas esset itura, nisi nimis grande peccatum in homine primo, de quo ceteri exorti sunt, praecessisset.
Iam uero in ipso corpore, quamuis nobis sit cum beluis mortalitate commune multisque earum reperiatur
infirmius, quanta Dei bonitas, quanta prouidentia tanti Creatoris apparet! Nonne ita sunt in eo loca
sensuum et cetera membra disposita speciesque ipsa ac figura et statura totius corporis ita modificata, ut
ad ministerium animae rationalis se indicet factum? Non enim ut animalia rationis expertia prona esse
uidemus in terram, ita creatus est homo; sed erecta in caelum corporis forma admonet eum quae sursum
sunt sapere. Porro mira mobilitas, quae linguae ac manibus adtributa est, ad loquendum et scribendum
apta atque conueniens et ad opera artium plurimarum officiorumque complenda, nonne satis ostendit,
quali animae ut seruiret tale sit corpus adiunctum? quamquam et detractis necessitatibus operandi ita
omnium partium congruentia numerosa sit et pulchra sibi parilitate respondeat, ut nescias utrum in eo
condendo maior sit utilitatis habita ratio quam decoris. Certe enim nihil uidemus creatum in corpore
utilitatis causa, quod non habeat etiam decoris locum. Plus autem nobis id appareret, si numeros
mensurarum, quibus inter se cuncta conexa sunt et coaptata, nossemus; quos forsitan data opera in his,
quae foris eminent, humana posset uestigare sollertia; quae uero tecta sunt atque a nostris remota
conspectibus, sicuti est tanta perplexitas uenarum atque neruorum et uiscerum, secreta uitalium, inuenire
nullus potest. Quia etsi medicorum diligentia nonnulla crudelis, quos anatomicos appellant, laniauit
corpora mortuorum siue etiam inter manus secantis perscrutantisque morientium atque in carnibus
humanis satis inhumane abdita cuncta rimata est, ut quid et quo modo quibus locis curandum esset
addisceret: numeros tamen de quibus loquor, quibus coaptatio, quae *a(rmoni/a Graece dicitur, tamquam
cuiusdam organi, extrinsecus atque intrinsecus totius corporis constat, quid dicam, nemo ualuit inuenire,
quos nemo ausus est quaerere? qui si noti esse potuissent, in interioribus quoque uisceribus, quae nullum
ostentant decus, ita delectaret pulchritudo rationis, ut omni formae apparenti, quae oculis placet, ipsius
mentis, quae oculis utitur, praeferretur arbitrio. Sunt uero quaedam ita posita in corpore, ut tantummodo
decorem habeant, non et usum; sicut habet pectus uirile mamillas, sicut facies barbam, quam non esse
munimento, sed uirili ornamento indicant purae facies feminarum, quas utique infirmiores muniri tutius
conueniret. Si ergo nullum membrum, in his quidem conspicuis (unde ambigit nemo), quod ita sit alicui
operi accommodatum, ut non etiam sit decorum; sunt autem nonnulla, quorum solum decus et nullus est
usus: puto facile intellegi in conditione corporis dignitatem necessitati fuisse praelatam. Transitura est
quippe necessitas tempusque uenturum, quando sola inuicem pulchritudine sine ulla libidine perfruamur;
quod maxime ad laudem referendum est Conditoris, cui dicitur in psalmo: Confessionem et decorem
induisti.
Iam cetera pulchritudo et utilitas creaturae, quae homini, licet in istos labores miseriasque proiecto atque
damnato, spectanda atque sumenda diuina largitate concessa est, quo sermone terminari potest? in caeli et
terrae et maris multimoda et uaria pulchritudine, in ipsius lucis tanta copia tamque mirabili specie, in sole
ac luna et sideribus, in opacitatibus nemorum, in coloribus et odoribus florum, in diuersitate ac
multitudine uolucrum garrularum atque pictarum, in multiformi specie tot tantarumque animantium,
quarum illae plus habent admirationis, quae molis minimum (plus enim formicularum et apicularum
opera stupemus quam inmensa corpora ballaenarum), in ipsius quoque maris tam grandi spectaculo, cum