[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

autem praenuntiauerit, satis in libro superiore docuisse me existimo, decerpendo de scripturis sanctis et
nouis et ueteribus non quidem omnia ad hoc pertinentia, sed quae sufficere huic operi iudicaui.
[IX] Quod igitur de sempiterno supplicio damnatorum per suum prophetam Deus dixit, fiet, omnino fiet:
Vermis eorum non morietur et ignis eorum non extinguetur. Ad hoc enim uehementius commendandum
etiam Dominus Iesus, cum membra quae hominem scandalizant pro his hominibus poneret, quos ut sua
membra dextra quis diligit, eaque praeciperet amputari: Bonum est tibi, inquit, debilem introire in uitam
quam duas manus habentem ire in gehennam, in ignem inextinguibilem, ubi uermis eorum non moritur et
ignis non extinguitur. Similiter de pede: Bonum est tibi, inquit, claudum introire in uitam aeternam quam
duos pedes habentem mitti in gehennam ignis inextinguibilis, ubi uermis eorum non moritur et ignis non
extinguitur. Non aliter ait et de oculo: Bonum est tibi luscum introire in regnum Dei quam duos oculos
habentem mitti in gehennam ignis, ubi uermis eorum non moritur et ignis non extinguitur. Non eum
piguit uno loco eadem uerba ter dicere. Quem non terreat ista repetitio et illius poenae commendatio tam
uehemens ore diuino?
Vtrumque autem horum, ignem scilicet atque uermem, qui uolunt ad animi poenas, non ad corporis
pertinere, dicunt etiam uri dolore animi sero atque infructuose paenitentes eos, qui fuerint a regno Dei
separati, et ideo ignem pro isto dolore urente non incongrue poni potuisse contendunt; unde illud apostoli
est: Quis scandalizatur, et non ego uror? Eundem etiam uermem putant intellegendum esse. Nam scriptum
est, inquiunt: Sicut tinea uestimentum et uermis lignum, sic maeror excruciat cor uiri. Qui uero poenas et
animi et corporis in illo supplicio futuras esse non dubitant, igne uri corpus, animum autem rodi quodam
modo uerme maeroris adfirmant. Quod etsi credibilius dicitur, quia utique absurdum est, ibi dolorem aut
corporis aut animi defuturum: ego tamen facilius est ut ad corpus dicam utrumque pertinere quam
neutrum, et ideo tacitum in illis diuinae scripturae uerbis animi dolorem, quoniam consequens esse
intellegitur, etiamsi non dicatur, ut corpore sic dolente animus quoque sterili paenitentia crucietur. Legitur
quippe et in ueteribus scripturis: Vindicta carnis impii ignis et uermis. Potuit breuius dici: Vindicta impii.
Cur ergo dictum est: carnis impii, nisi quia utrumque, id est et ignis et uermis, poena erit carnis? Aut si
uindictam carnis propterea dicere uoluit, quia hoc in homine uindicabitur, quod secundum carnem uixerit
(propter hoc enim ueniet in mortem secundam, quam significauit apostolus dicens: Si enim secundum
carnem uixeritis, moriemini), eligat quisque quod placet, aut ignem tribuere corpori, animo uermem, hoc
proprie, illud tropice, aut utrumque proprie corpori. Iam enim satis superius disputaui posse animalia
etiam in ignibus uiuere, in ustione sine consumptione, in dolore sine morte, per miraculum
omnipotentissimi Creatoris; cui hoc possibile esse qui negat, a quo sit quidquid in naturis omnibus
miratur ignorat. Ipse est enim Deus, qui omnia in hoc mundo magna et parua miracula, quae
commemorauimus, et incomparabiliter plura, quae non commemorauimus fecit, eademque ipso mundo
uno atque omnium maximo miraculo inclusit. Eligat ergo unum e duobus quisque quod placet, utrum et
uermem ad corpus proprie an ad animum translato a corporalibus ad incorporalia uocabulo existimet
pertinere. Quid autem horum uerum sit, res ipsa expeditius indicabit, quando erit scientia tanta sanctorum,
ut eis cognoscendarum illarum poenarum necessaria non sit experientia, sed ea, quae tunc erit plena atque
perfecta, ad hoc quoque sciendum sapientia sola sufficiat (nunc enim ex parte scimus, donec ueniat quod
perfectum est); dum tamen nullo modo illa corpora talia futura esse credamus, ut nullis ab igne afficiantur
doloribus.
[X] Hic occurrit quaerere: Si non erit ignis incorporalis, sicut est animi dolor, sed corporalis, tactu noxius,
ut eo possint corpora cruciari: quo modo in eo erit etiam poena spirituum malignorum? Idem quippe ignis
erit, supplicio scilicet hominum adtributus et daemonum, dicente Christo: Discedite a me, maledicti, in
ignem aeternum, qui paratus est diabolo et angelis eius. Nisi quia sunt quaedam sua etiam daemonibus
corpora, sicut doctis hominibus uisum est, ex isto aere crasso atque umido, cuius inpulsus uento flante
sentitur. Quod genus elementi si nihil igne perpeti posset, non ureret feruefactus in balneis. Vt enim urat,
prior uritur facitque cum patitur. Si autem quisquam nulla habere corpora daemones adseuerat, non est de
hac re aut laborandum operosa inquisitione aut contentiosa disputatione certandum. Cur enim non
dicamus, quamuis miris, tamen ueris modis etiam spiritus incorporeos posse poena corporalis ignis
affligi, si spiritus hominum, etiam ipsi profecto incorporei, et nunc potuerunt includi corporalibus
membris et tunc poterunt corporum suorum uinculis insolubiliter alligari? Adhaerebunt ergo, si eis nulla
sunt corpora, spiritus daemonum, immo spiritus daemones, licet incorporei corporeis ignibus cruciandi,
non ut ignes ipsi, quibus adhaerebunt, eorum iunctura inspirentur et animalia fiant, quae constent spiritu
et corpore, sed, ut dixi, miris et ineffabilibus modis adhaerendo, accipientes ex ignibus poenam, non