[Pr] Gloriosissimam ciuitatem Dei siue in hoc ... - testielettronici.org

[XXI] Sed nimirum tantae huius absurditatis et indignitatis est magna necessitas, quod scilicet deos
aetherios humana curantes quid terrestres homines agerent utique lateret, nisi daemones aerii nuntiarent;
quoniam aether longe a terra est alteque suspensus, aer uero aetheri terraeque contiguus. O mirabilem
sapientiam! Quid aliud de diis isti sentiunt, quos omnes optimos uolunt, nisi eos et humana curare, ne
cultu uideantur indigni, et propter elementorum distantiam humana nescire, ut credantur daemones
necessarii et ob hoc etiam ipsi putentur colendi, per quos dii possint et quid in rebus humanis agatur
addiscere et ubi oportet hominibus subuenire? Hoc si ita est, diis istis bonis magis notus est daemon per
corpus uicinum quam homo per animum bonum. O multum dolenda necessitas, an potius inridenda uel
detestanda uanitas, ne sit uana diuinitas! Si enim animo ab obstaculo corporis libero animum nostrum
uidere dii possunt, non ad hoc indigent daemonibus nuntiis; si autem animorum indicia corporalia, qualia
sunt locutio uultus motus, per corpus suum aetherii dii sentiunt et inde colligunt quid etiam daemones
nuntient, possunt et mendaciis daemonum decipi. Porro si deorum diuinitas a daemonibus non potest falli,
eadem diuinitate quod agimus non potest ignorari. Vellem autem mihi isti dicerent, utrum diis daemones
nuntiauerint de criminibus deorum poetica Platoni displicere figmenta et sibi ea placere celauerint, an
utrumque occultauerint deosque esse maluerint totius rei huius Ignaros, an utrumque indicauerint, et
religiosam erga deos Platonis prudentiam et in deos iniuriosam libidinem suam, an sententiam quidem
Platonis, qua noluit deos per impiam licentiam poetarum falsis criminibus infamari, ignotam diis esse
uoluerint, suam uero nequit iam, qua ludos scaenicos amant, quibus illa deorum dedecora celebrantur,
prodere non erubuerunt uel timuerint. Horum quattuor, quae interrogando proposui, quodlibet eligant et in
quolibet eorum quantum mali de diis bonis opinentur adtendant.Si enim primum elegerint, confessuri sunt
non licuisse diis bonis habitare cum bono Platone, quando eorum iniurias prohibebat, et habitasse cum
daemonibus malis, quando eorum iniuriis exultabant, cum dii boni hominem bonum longe a se positum
non nisi per malos daemones nossent, quos uicinos nosse non possent. Si autem secundum elegerint et
utrumque occultatum a daemonibus dixerint, ut dii omnino nescirent et Platonis religiosissimam legem et
daemonum sacrilegam delectationem: quid in rebus humanis per internuntios daemones dii nosse utiliter
possunt, quando illa nesciunt, quae in honorem bonorum deorum religione bonorum hominum contra
libidinem malorum daemonum decernuntur? Si uero tertium elegerint et non solum sententiam Platonis
deorum iniurias prohibentem, sed etiam daemonum nequitiam deorum iniurias exultantem per eosdem
daemones nuntios diis innotuisse responderint:hoc nuntiare est an insultare?et dii utrumque sic audiunt,
sic utrumque cognoscunt, ut non solum malignos daemones deorum dignitati et Platonis religioni
contraria cupientes atque facientes a suo accessu non arceant, uerum etiam per illos malos propinquos
Platoni bono longinquo dona transmittant? sic enim eos elementorum quasi catenata series conligauit, ut
illis, a quibus criminantur, coniungi possint, huic, a quo defenduntur, non possint, utrumque scientes, sed
aeris et terrae transmutare pondera non ualentes.Iam, quod reliquum est, si quartum elegerint, peius est
ceteris. Quis enim ferat, si poetarum de diis inmortalibus criminosa figmenta et theatrorum indigna
ludibria suamque in his omnibus ardentissimam cupiditatem et suauissimam uoluptatem diis daemones
nuntiauerunt, et quod Plato philosophica grauitate de optima re publica haec omnia cen uit remouenda
tacuerunt; ut iam dii boni per tales nuntios nosse cogantur mala pessimorum, nec aliena, sed eorundem
nuntiorum, atque his contraria non sinantur nosse bona philosophorum, cum illa sint in iniuriam, ista in
honorem ipsorum deorum?
[XXII] Quia igitur nihil istorum quattuor eligendum est, ne in quolibet eorum de diis tam male sentiatur,
restat, ut nullo modo credendum sit, quod Apuleius persuadere nititur et quicumque alii sunt eiusdem
sententiae philosophi, ita esse medios daemones inter deos et homines tamquam internuntios et
interpretes, qui hinc ferant petitiones nostras, inde referant deorum suppetias; sed esse spiritus nocendi
cupidissimos, a iustitia penitus alienos, superbia tumidos, inuidentia, liuidos, fallacia callidos, qui in hoc
quidem aere habitant, quia de caeli superioris sublimitate deiecti merito inregressibilis transgressionis in
hoc sibi congruo uelut carcere praedamnati sunt; nec tamen, quia supra terras et aquas aeri locus est, ideo
et ipsi sunt meritis superiores hominibus, qui eos non terreno corpore, sed electo in auxilium Deo uero pia
mente facillime superant. Sed multis plane participatione uerae religionis indignis tamquam captis
subditisque domi-, nantur, quorum maximae parti mirabilibus et fallacibus signis siue factorum siue
praedictorum deos se esse persuaserunt. Quibusdam uero uitia eorum aliquanto adtentius et diligentius
intuentibus non potuerunt persuadere quod dii sint, atque inter deos et homines internuntios ac
beneficiorum inpetratores se esse finxerunt; si tamen non istum saltem honorem homines eis deferendum
putarunt, qui illos nec deos esse credebant, quia malos uidebant, deos autem omnes bonos uolebant, nec